نام فایل : بررسي كاربرد سيستم اطلاعات جغرافيايي (جي آي اس 31 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 20

حجم : 2019 کیلوبایت

بررسي كاربرد سيستم اطلاعات جغرافيايي (جي آي اس) ١
در ساماندهي مدارك علوم زمين موجود در
مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران
چكيده
پيچيدگي، تنوع وحجم انبوه اطلاعات جغرافيايي ازيك سو و تواناي يهاي رايانه درعرصة اطلاعات ازسوي ديگر، فلسفة وجودي سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي(جي آي اس) را تبيين مي كند.ازآنجاكه بخش عمدة اطلاعات علوم زمين موجود در پايگاه هاي مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران، شامل اطلاعات مكاني وتشريحي است، مناسب ورود به سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي م يباشد و مي توان اين اطلاعات را آمادة استفاده در اين سيست مها نمود. پژوهش حاضر با اين ديدگاه و با هدف بررسي كاربرد جي آي اس در ساماندهي مدارك علوم زمين موجود در مركز انجام شده است. در راستاي رسيدن به اين هدف، پس ازگردآوري كليه اطلاعات توصيفي و مكاني مورد نياز مرتبط با علوم زمين از پايگاه هاي مركز،كار تفكيك،كنترل، دسته بندي وكدگذاري آ نها براي ورود به سيستم اطلاعات جغرافيايي انجام شد. به منظور ايجاد پايگاهي از اطلاعات فوق، با مجموعة داده ها، لايه هاي اطلاعاتي مربوطه تشكيل شد و به منظور نمايش، تشريح و انجام تحليل هاي لازم بر روي داده ها، مورد استفاده واقع گرديد.
بدين وسيله علاوه بر دسترسي صحيح و سريع به داد ههاي مورد نياز در يك حجم وسيع، امكان ارائه و به تصويركشيدن اطلاعات مكاني و موضوعي در قالب نقشه، جدول و نمودار، ويرايش و بهنگام نمودن داده ها ونيز امكان استفاده از داده هاي موجود در جهت اهداف مختلف و براساس نيازهاي گوناگون كاربران فراهم م يگردد. همچنين زمين هاي براي شناساندن و معرفي قابلي تها و پتانسيل هاي متعدد و در عين حال، تشخيص خلأ هاي مطالعاتي مناطق مختلف جغرافيايي ايجاد خواهد شد. نهايتًا به منظور تعميم كاربرد اين سيستم در ارتباط با ديگر اطلاعات موجود در پايگاه هاي مركز (كه به نحوي با موقعيت مكاني در ارتباط اند)، مدلي از فرايند انجام اين طرح ارائه شده است.
كليدواژه ها: سيستم اطلاعات جغرافيايي (جي آي اس) / پايگاه هاي اطلاعاتي/ اطلاعات توصيفي / اطلاعات مكاني
مقدمه
(جي آي اس) يك سيستم اطلاعاتي است كه پردازش آن بر روي اطلاعات مكان مرجع يا اطلاعات
جغرافيايي است و به كسب اطلاعات در رابطه با پديده هايي مي پردازد كه به نحوي با موقعيت مكاني در ارتباط اند . ب ه كارگيري اين ابزار با امكان استفاده در شبكه هاي اطلاع رساني جهاني، يكي از زمينه هاي مناسب و مساعد در جهت معرفي توا نها و استعدادهاي كشور در سطح جهاني است.گسترش روزافزون شبكة كاربران اين سيست مها از جمله نكات اساسي است كه مي تواند به قابليت ها و توانايي هاي اين سيستم بيفزايد. در حال حاضر از اين سيست مها بسته به نيازهاي هر منطقه يا كشور در بخش هاي مختلف (مانند
مطالعات زيست محيطي، برنامه ريزي شهري و شهرداري، خدمات ايمني شهري، مديريت حمل و نقل و ترافيك شهري، تهية نقشه هاي پايه، مديريت كاربري اراضي، خدمات بانكي، خدمات پستي، مطالعات جمعيتي و مديريت تأسيسات شهري مثل برق، آب،گاز، و..) استفاده مي شود و با گذشت زمان و توسعة سيستم ها، كاربرد جي آي اس به كلية بخش هاي مرتبط با زمين گسترش يافته است.
مطالعة حاضر نيز با در نظرگرفتن مسائل فوق درصدد است ضمن معرفي بخشي از توان ها و مزاياي
اين سيستم در دسترسي سريع به اطلاعات، تحليل اطلاعات به طور يكجا و با هم، بهنگام سازي، دقت و سرعت بالاي عمل، و ....، كاربرد و نحوة استفاده از آن را در ارتباط با مجموعه اطلاعات علوم زمين موجود در پايگاه هاي اطلاعاتي مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران مورد بررسي قرار دهد و ارزيابي نمايد.
تاريخچة ايجاد جي آي اس (مروري بر مطالعات انجام شده)
اولين نمونه از يك جي آي اس مّلي، جي آي اس كانادا ٢ است كه از اواخر ١٩٦٠ به اين طرف به صورت پيوسته مورد استفاده قرار گرفته است. در دهه هاي ١٩٧٠ و ١٩٨٠ ميلادي پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي در فناوري جي آي اس به وجود آمد، به طوري كه عبارت در مورد مجموعه « سيستم اطلاعات جغرافيايي » ابزارهايي براي تحليل و نمايش نقشه ها و ادغام فنون وشيوه هاي آماري و نقشه اي و كاربرد فراگيرتر آن، بويژه براي تحليل تأثيرات وخط مشي هاي دولتي به كارگرفته شد. در حالي كه سابقة فناوري جي آي اس دركشورهاي غربي ازجمله كانادا وآمريكا به بيش از ٤٠ سال مي رسد، فناوري جي آي اس در اغلب كشورهاي جهان سوم بسيار جوان مي باشد. از ويژگي هاي جي آي اس در كشورهاي غربي هماهنگي بين فناوري و آموزش وكاربرد آن است، درحالي كه دركشورهاي جهان سوم، ورود فناوري قبل از آموزش و مهارت اندوزي مربوط به آن صورت مي گيرد.
در ايران، اولين مركزي كه به طور رسمي استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي را در كشور آغاز كرد سازمان نقشه برداري كشور بود كه در سال ١٣٦٩ براساس مصوبة مجلس شوراي اسلامي، عهده دار طرح به كارگيري اين سيستم شد. اين سازمان در حال حاضر مشغول تهية نقشه هاي توپوگرافي ١:٢٥٠٠٠ از عكس هاي هوايي با مقياس ١:٤٠٠٠٠ مي باشد و اين فرصتي است براي تبديل اين نقشه ها به ساختارهاي رقومي و تأسيس پايگاه توپوگرافي ملي ٣ كه نيازهاي كاربران را در زمينة جي آي اس برآورده مي كند.
شوراي ملي كاربران » در همين راستا ٤ به منظور « سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي سياست گذاري، برنامه ريزي و هماهنگ سازي فعاليت ها در زمينة جي آي اس، تحليل نيازمند يها و همچنين بهره برداري شايسته از كلية ظرفيت هاي علمي، فني و نيروي انساني در راستاي ايجاد و به كار گيري جي آي اس و با توجه به وظايف سازمان نقش هبرداري كشور در خصوص تدوين و ايجاد سيست مهاي اطلاعات جغرافيايي ملي، در دي ماه ١٣٧٢ تأسيس گرديده است.
فعاليت هاي اجرايي پروژة ايجاد سيستم اطلاعات جغرافيايي در وزارت صنايع و معادن، از فروردين ١٣٧١ آغاز گرديد و هم اكنون از اين سيستم به طور گسترده در ارتباط با فعاليت هاي آن استفاده مي گردد.
از ديگر مؤسساتي كه در زمينة اين سيستم فعاليت مي كنند مي توان شهرداري تهران، وزارت مسكن و شهرسازي، وزارت جهاد كشاورزي، مؤسسة بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله، و سازمان جنگل ها و مراتع را نام برد. در دانشگاه هاي كشور تاكنون از اين سيستم، چنان كه بايد، به عنوان يك فناوري با قابليت بسيار بالا براي در اختيار قراردادن طراحي پروژه ها و كاربرد آن در رشته هاي مختلف استفاده نگرديده است.
در زير به نتايج برخي از مطالعات انجام شده در اين زمينه اشاره مي گردد:
١٣٧٦ ) در پايان نامة دكتري خود ) « پرهيزكار » ارائة الگوي مناسب مكان گزيني مراكز خدمات » با عنوان « شهري با تحقيق در مدل ها و جي آي اس شهري مشخص نموده است كه جي آي اس، توانمندي ها و قابليت هاي فوق العاده اي در جمع آوري، ذخيره، بازيابي، به روزكردن، كنترل، ادغام، تحليل، مدلسازي و نمايش داده هاي جغرافيايي به صور گوناگون دارد و مي تواند متغيرهاي كمي و كيفي متعدد و با ابعاد گسترده را در تصميم گيري ها و مديريت شهري دخالت دهد.
١٣٧٨ ) در تحقيقي ديگر با عنوان ) « علي گلي » طراحي سيستم اطلاعات منطق هاي با به كارگيري » سيستم اطلاعات جغرافيايي در محيط شبكة بدين نتيجه رسيده است كه ،« اطلاع رساني جهاني بهره گيري از داده هاي فناوري هاي جديد مانند سنجش از دور، سيستم اطلاعات جغرافيايي و سيستم موقعيت يابي جهاني در سيستم اطلاعات منطقه اي، بستر و زمينة مناسب تري را در جهت شناسايي مشكلات و توان هاي مناطق فراهم مي آورد. ١٣٨٠ ) در پايان نامة خودكه با طرح ) « بهبودي » « كاربرد جي آي اس در تحليل شهرهاي باستاني » مسئلة تدوين شده است، به بررسي مباني نظري سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي و جنبه هاي كاربردي اين فناوري در باستان شناسي مي پردازد و نهايتًا با در نظرگرفتن توانايي و قابليت هاي جي آي اس كه در محيط آيديريسي » ٦ و « آرك ويو » ،٥« آرك اينفو » نرم افزارهاي ٧ مهيا بوده است، ويژگي هاي طبيعي و جزئيات « دبليو ساختماني محوطة باستاني بسطام را مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهد و سپس به صورت سه بعدي به معرض نمايش در مي آورد.
١٣٨٠ ) در پايان نامة خود با هدف ) « رنجبران » ارائه يك ساختار مناسب براي پشتيباني در » ضمن مقايسة « تصمي مگيري و برنامه ريزي شهر سيستم هاي اطلاعاتي به صورت ريشه اي، توانايي هاي جي آي اس را به عنوان سيستم فضايي پشتيبان تصميم گيري مشخص نموده است. تعاريف جي آي اس از ابتداي شك لگيري سيست مهاي اطلاعات جغرافيايي، با توجه به گستردگي اطلاعات و تنوع كاربردهاي آن در رشته هاي مختلف، تعاريف متفاوتي از اين سيستم ها ارائه شده است كه به نمونه هايي از آن ها اشاره مي گردد:
‐ سيستم اطلاعات جغرافيايي، مجموع هاي از ابزار قدرتمند براي ذخيره و بازيابي اطلاعات در آينده، تبديل و نمايش داده هاي فضايي از جهان واقعي است .( (بارو، ١٩٨٦
‐ سيستم اطلاعات جغرافيايي يك سيستم سخت افزاري و نرم افزاري رايان هاي است كه به منظور دسترسي، نگهداري و استفاده از داده هاي كارتوگرافي .( طراحي گرديده است (تاملين، ١٩٩٠
...