نام فایل : زمين و ديم كاري 42 ص

فرمت : .Doc

تعداد صفحه/اسلاید : 19

حجم : 423 کیلوبایت

مقدمه
:
از ابتداي تاريخ كشاورزي تا حدود سال 1950 مي‌توان گفت تقريباً تمامي افزايش در توليد محصول ناشي از توسعة اراضي زراعي پايه بوده است . از آن زمان به بعد عملكرد در واحد سطح براي محصولات اساسي افزايش روز افزون داشته كه علت عمدة اين افزايش در عملكرد را مي‌توان در به كارگيري نهاده‌هاي پر انرژي دانست . بين سالهاي 1950 و 1985 تعداد تراكتورهاي مزارع 4 برابر، سطح اراضي فارياب در جهان 3 برابر و استفاده از كودهاي شيميايي 9 برابر شده است . طي همين سالها انرژي مورد استفاده در كشاورزي در سطح جهاني به ميزان 9/6 برابر افزايش يافته است .
طي اين سالها آبياري نقش بسيار مهمي را در افزايش سريع توليد غذا ايفا نمود كل اراضي فارياب دنيا در سال 1950 معادل 94 ميليون هكتار بود كه تا سال 1960 به 140 ميليون هكتار ، تا سال 1970 به 198 و تا سال 1985 به 217 ميليون هكتار بالغ گرديد . اما در حال حاضر نرخ توسعة آن به يك در صد در سال كاهش يافته است . براي جوابگويي به نيازهاي غذايي جمعيت رو به رشد دنيا توليد محصولات تا سال 2000 بايد 50 تا 60% بيشتر از توليدات سال 1980 باشد
تقاضاي روزافزون براي غذا و پوشاك و كاهش چشمگير در توس عة اراضي فارياب به اين معني است كه در آينده كشاورزي ديم نقش به مراتب مهمتري را در تأمين نياز هاي غذايي بشر ايفاء خواهد نمود . بدين ترتيب توليد محصولات كشاورزي در مناطق خشك و نيمه خشك كه 40% كل اراضي در سطح جهان را تشكيل مي‌دهند و جمعيتي حدود 700 ميليون نفر را در خود جاي داده ، توسعه خواهد يافت ، تقريباً 22 اين اراضي در كشورهاي در حال توسعه كه از نرخ رشد جمعيتي بالايي بر خوردارند ، قرار دارند . خاكهاي اين اراضي معمولاً بافت درشتي داشته و از لحاظ باروري و مقدار مواد آلي در سطح پاييني مي‌باشند . ظرفيت نگهداشت آب در آنها پايين بوده و در مقابل فرسايش آبي و بادي به آساني آسيب پذيرند . توسعة كشاورزي ديم در اين مناطق كه از لحاظ اقليمي - خاكي داراي شرايط سخت و حساسي هستند ، مديريت دقيقي را طلب مي‌كند چرا كه در صورت به كارگيري روشهاي غير اصولي و مديريت ضعيف فرآيند تخريب خاك به آساني در اين مناطق به وقوع خواهد پيوست .
تاريخچة ديم كاري در جهان (1)
از قرنها قبل ديم كاري در جهان رايج بوده است ولي آنچه كه در حال حاضر در كشورهاي پيشرفته صورت مي‌گيرد با ديم كاري در سرزمينهاي در حال رشد تفاوت فراوان دارد . در بسياري از مناطق ديم خيز جهان مثل قسمتهائي از آفريقا و خاورميانه از قرنها قبل تاكنون تغييرات زيادي در سيستم ديم كاري صورت نگرفته و در بسياري از اين مناطق كشاورزي سنتي و كشت گياهان زراعي محدود به مساحت هاي كم و با ابزار دستي و دامها صورت مي‌گيرد و از دوران مسيحيت تا كنون بسياري از اين روشها تغيير زيادي ننموده و دگرگوني قابل توجهي در آن بوجود نيامده يا روندي بسيار كند داشته است تنها دگرگوني در مناطقي كه از نظر اقتصادي امكان پذير بوده مكانيزه شدن نوع شخم بوده ولي روشهاي كاشت و برداشت تغيير زيادي نكرده است در حاليكه كليه مناطق ديم خيز در كشورهاي پيشرفته با تغييرات زيادي از نظر مديريت كشت و نگهداري خاك مواجه بوده‌اند .
پيشرفته‌ترين كشورها از نظر مديريت و تكنولوژي در ديم كاري عبارتند از : استراليا ، كانادا و آمريكا كه در آنها تكامل مديريت در ديم كاري به موازات هم بوده در عين حال كه مشابه همديگر نبوده است بدين معني كه در استراليا اهميت گوسفند داري و توليد پشم منجر به توسعه مديريت در ديم كاري شده كه با كانادا و آمريكا متفاوت است در آمريكا احداث راه‌آهن عامل مهمي در توسعه ديم كاري و بهبود مناطق ديم خيز بوده است و علاقمندي و تمايل دست‌اندركاران راه‌آهن براي توسعه اين مناطق جديد وقتي افزايش يافت كه حمل توليدات كشاورزي با بازارها منبع درآمدي براي آنها گرديد و مقدار قابل توجهي زمين براي فروش در تصاحب آنها قرار گرفت . صاحبان راه‌آهن براي جلب توجه كشاورزان مهاجر به اين مناطق مزارع آزمايشي ايجاد نمودند تا امكان كشت و زرع در اين مناطق را به آنها نشان دهند . همچنين درتأسيس ايستگاههاي تحقيقاتي همكاري نمودند و نياز به اطلاعات و تشكيلاتي براي بررسي مسائل و پيدا كردن راه‌حلها منجر به برگزاري كنگره ديم كاري و بعدها كنگره بين‌المللي ديم كاري شد و دستگاههاي تحقيقاتي ديم تأسيس گرديد و براي اولين بار نشريات تحقيقاتي در سال 1915 بوسيله آنها چاپ گرديد .
در كانادا نيز قدمت تحقيقات ديم كاري مانند آمريكاست و شباهت زيادي با مناطق مجاور آن در آمريكا دارد .ولي در استراليا ضمن اينكه مراحل كشت ممتد و آيش تابستانه شبيه آمريكا و كانادا است ولي در بسياري از مناطق آن استفاده از تناوب چراگاه - زراعت رايج شده كه ناشي از اهميت اقتصادي پشم در آنجاست اين روشها هم براي گوسفند داري و هم براي توليد غله مفيد واقع شده است و با كشت گياهان علوفه‌اي لگومينوز كه خودبخود بذر آنها مي‌ريزد مانند يونجه‌هاي يكساله جايگزين آيش سنتي شده است .
از جنگ جهاني دوم به بعد در كشورهاي پيشرفته ديم كاري پيشرفت شايان توجهي نموده و بيشترين ترقي در طول 15 تا 25 سال اخير بوده است كه استفاده از ادوات پيشرفته براي شخم و كاشت و برداشت ، پيدايش واريته‌هاي پرمحصول و مقاوم به بيماريها و استفاده بهتر از كود شيميائي همه در اين پيشرفت سهيم بوده‌اند . ولي در كشورهاي عقب افتاده يا در حال پيشرفت در عين حال كه نياز به خودكفائي در توليد غلات باعث بيداري اذهان در جهت توسعه روشهاي پيشرفته ديم كاري شده اما بسياري از زمينهاي مناسب براي ديم كاري به خصوص در مناطق مديترانه‌اي و خاورميانه قرنها مورد استفاده و بهره‌برداري بي‌رويه قرار داشته و بنابراين خاك و شرايط اقليمي تنها مسائلي نيستند كه بايد براي تثبيت توليدي مناسب آنها را حل كرد . عمليات زراعي و آداب و رسومي كه در طول قرنها رواج داشته است مانع پذيرش روشهاي جديد مي‌گردد و مديريت ضعيف و ناكافي براي توليد مطلوب نيز ناشي از همين محدوديت روشهاي سنتي توليد كشاورزي است كه شايد لازم باشد براي اينگونه مناطق و اراضي مديريتهائي كه در ديم كاري كشورهاي پيشرفته اعمال مي‌شود بكار گرفت .
هزاران هكتار از زمينهاي كشاورزي جهان امروزه زير كشت قرار دارند كه بهتر است از آنها به عنوان مرتع استفاده نمود و اين وظيفه يك مدير و متخصص زراعت در توليدات ديم است كه اين قبيل زمينها را به وجه احسن مورد استفاده قرار دهد.
ديم كاري و اهميت آن در زراعت (2)
ديم كاري به معني كشت بدون آبياري است و به زراعتي گفته ميشود كه با آب باران رشد و نمو نمايد . ديم كاري در كشور ما بخصوص در زراعت گندم و جو اهميت فوق‌العاده‌اي دارد زيرا بخش عظيمي از اراضي مزروعي كشور را بخود اختصاص داده است طبق آمارهاي موجود سطح زير كشت ساليانه گندم و جو بصورت ديم در كشور حدود پنج ميليون هكتار مي‌باشد ( 4 ميليون گندم ديم و يك ميليون هكتار جو ديم ) ولي متأسفانه تاكنون كشت ديم بعنوان يك تكنيك شناخته نشده و بصورت يك منبع عظيم توليد براي اساسي‌ترين محصول غذائي كشور و بصورت يك مسئله اقتصادي و حياتي در جامعه مورد توجه قرار نگرفته است . با توجه بمصرف سرانه يا متوسط مصرف هر نفر از افراد كشور در طول مدت سال كه حدود 150 كيلوگرم است و منظور نمودن حدود700000 تن مصرف بذر براي كشت و حدود 800000 تن مصارف صنعتي براي تهيه شيريني و ماكاروني و غيره ... برابرآمار سال 61 ساليانه حدود 2 ميليون تن گندم كمبود از كشورهاي خارج وارد مي‌كنيم كه توليد آن خود در انحصار قدرتمندان كشورهاي پيشرفته قرار داشته و فروش و تحويل آن بعنوان يك حربه يا سلطه سياسي بر عليه كشورهاي نيازمند مورد استفاده قرار مي‌دهند و براي نجات و رهائي از قيد اين وابستگي‌ها چاره‌اي جز تقويت بنيانهاي اقتصادي در زمينه توليد آنها در كشور نخواهيم داشت .
هر چند موفقيت در زراعت ديم بستگي به نزولات آسماني و رحمت كافي و منظم الهي دارد اما كيفيت و روش شخم و تهيه بموقع زمينهاي مزروعي ديم و اعمال شيوه‌هاي صحيح كشت تأثير بسيار عمده‌اي در بهبود وضعيت زراعت و در نتيجه افزايش توليد دارد . در صورتيكه سعي شود وسيله مروجين و ساير عوامل دست‌اندركار آموزش‌هاي فني لازم به كشاورزان ديم كار داده شده و آنان را بنكات و مسائل فني حفظ و ذخيره رطوبت خاك در سال آيش آگاه سازند و از طرف ديگر دولت نيز بجاي تحمل هزينه‌هاي گزاف وارد نمودن گندم از كشورهاي خارج با كمكهاي معنوي و مالي بطرق مناسب كشتكاران ديم را هدايت و حمايت نمايد بدون ترديد ميزان توليد گندم و جو در اراضي ديم كشورمان حداقل به دو برابر آنچه كه هست خواهد رسيد و بتدريج نيازي به وارد كردن اين محصول نخواهيم داشت بعنوان نمونه در زراعت‌هاي ديم كه بمسائل حفظ و ذخيره‌سازي رطوبت در خاك و استفاده صحيح از نهاده‌ها توجه شده است ميزان توليد در يك هكتار حدود 2000 تا 2500 كيلوگرم در هكتار بوده است در حاليكه برابر آمار منتشر شده از طرف مركز آمار ايران در سال 1358 در استانهاي مختلف كشور كمترين سطح زير كشت گندم ديم در استان كرمان 1745 هكتار و با متوسط عملكرد 542 كيلوگرم و بيشترين سطح زير كشت مربوط به استان آذربايجانشرقي 477744 هكتار و با عملكرد 471 كيلوگرم بوده و در سطح كل كشور مقدار اراضي زير كشت گندم ديم 4001984 هكتار و با متوسط عملكرد 477 كيلوگرم بوده است .
مسائل اصلي زراعت ديم (2و3)
مهمترين عواملي كه در ميزان توليد محصول در زراعت ديم مؤثرند عبارتند از :
وضعيت آب و هوا و ميزان بارندگي ساليانه .
منابع تأمين رطوبت خاك .
تناوب و آيش در كشت ديم .
خصوصيات خاك زراعتي .
...