نام فایل : روسازی راهها 22 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 19

حجم : 5018 کیلوبایت

تاريخچه روسازي راه‌ها
راهسازان از زمان‌هاي قديم بر لزومو اهميت روسازي راه‌ها واقف بودند و بر حسب مورد از انواع روسازي‌ها استفاده مي‌كردند. روسازي راه‌ها در مناطق كه داراي زمين‌هاي سست و آب و هوايي مرطوب بودند و براي حمل و نقل كالا و مسافرين از ارابه استفاده مي‌شد، بيشتر توسعه يافت. از روسازي‌هاي قديمي كه هنوز هم آثاري از آنها بجاي مانده است، مي‌توان روسازي خيابان‌هاي بابل و روسازي راه‌هاي روميان را نام برد.
در مناطقي نظير ايران، راه‌ها معمولاً بدون روسازي ساخته مي‌شد، زيرا آب و هواي اين مناطق گرم و خشك بود، آبادي‌ها از يكديگر فاصله زيادي داشتند و براي حمل و نقل كالا و رفت و آمد مسافرين از چهارپايان استفاده مي‌شد. از روسازي فقط در مواردي كه راه از زمين‌هاي سست، نمكزار، آبگير و يا لجني عبور مي‌كرد، استفاده مي‌شد.
هدف از روسازي
هدف از روسازي راه، احداث يك سطح صاف و هموار و در عين حال با ايمني كافي براي استفاده كنندگان از راه است. روسازي بايد طوري طراحي و ساخته شود كه بتوان وزن وسايل نقليه را تحمل كند و در هر شرايط جوي قابل استفاده باشد. زمين در حالت طبيعي معمولاً مقاومت كافي براي تحمل بارهاي وارده از چرخ‌هاي وسايل نقليه سنگين نظير كاميون‌ها را ندارد و بارگذاري اينگونه خاك‌ها موجب شكست برشي خاك و بوجود آمدن تغيير شكل‌هاي بيش از اندازه در آن مي‌شود.
براي جلوگيري از شكست برشي خاك و بوجود آمدن تغيير شكل‌هاي دائم بيش از اندازه در آن، بايد از شدت تنش‌هاي فشاري قائم بر روي خاك كاسته شود. اين عمل با قرار دادن لايه‌اي از مصالح مرغوب و با مقاومت زياد بر روي خاك انجام مي‌شود. جنس و ضخامت اين لايه كه به روسازي موسوم است، بايد طوري باشد كه ضمن آنكه بتواند شدت تنش‌هاي فشاري قائم را به ميزان قابل تحمل خاك بستر روسازي كاهش دهد، خود نيز قادر به تحمل بارهاي وارد به آن باشد.
شدت تنش‌هاي فشاري قائمي كه در اثر بارگذاري در يك توده خاك بوجود مي‌آيد، در نقاط مختلف متفاوت است. شدت اين تنش‌ها در نقاط واقع در زير سطح بارگذاري شده حداكثر است و با ازدياد فاصله اين نقاط از سطح بارگذاري شده از شدت تنش‌هاي فشاري قائم نيز كاسته مي‌شود.
با توجه به اين اصل در مواردي كه ضخامت روسازي زياد است، مي‌توان به منظور اقتصادي‌تر نمودن ساختمان روسازي، آن را از چندين لايه با مقاومت و مرغوبيت‌هاي متفاوت طرح و اجرا كرد. نحوه قرار گيري لايه‌هاي روسازي بايد به ترتيبي باشد كه لايه‌هاي با مصالح مقاوم‌تر و مرغوب‌تر در لايه‌هاي بالاتر روسازي قرار گيرند، زيرا در اين نقاط شدت تنش‌هاي فشاري وارد بر روسازي بيشتر است و از مصالح با مرغوبيت و مقاومت كمتر در لايه‌هاي زيرين كه ميزان تنش‌ها در آنجا كمتر است، استفاده شود. جنس و ضخامت هر يك از لايه‌هاي روسازي بايد طوري انتخاب شود كه ضمن آنكه هر يك از اين لايه‌ها بتواند در برابر تنش‌هاي وارد به آن مقاومت كند، بايد قادر باشد كه شدت اين تنش‌ها را تا ميزان تنش قابل تحمل براي لايه‌اي كه در زير آن قرار گرفته است، كاهش دهد.
در راه‌هاي با آمد و شد زياد، لايه‌هاي بالايي روسازي‌ها و بخصوص لايه رويه از مصالح قيري و يا سيماني ساخته مي‌شوند. در اثر بارگذاري روسازي، اين نوع رويه تغيير شكل داده و در آنها تنش‌هاي كششي و فشاري افقي بوجود مي‌آيد. هرگاه شدت تنش‌هاي كششي افقي در يك لايه‌ روسازي از ميان استقاومت كششي مصالح آن لايه بيشتر شود، موجب شكست و ترك خوردن آن لايه مي‌شود. بنابراين جنس و ضخامت لايه‌هاي روسازي كه از مصالح قيري و يا سيماني ساخته مي‌شوند، بايد طوري انتخاب شوند كه در برابر تنش‌هاي كششي افقي بوجود آمده در آنها مقاومت كند و ترك نخورند.
لايه‌هاي روسازي
روسازي‌ها معمولاً از چندين لايه تشكيل مي‌شوند: تعداد، ضخامت و جنس اين لايه‌ها تابعي از مقاومت خاك بستر روسازي، خصوصيات آمد و شد وسايل نقليه، شرايط جوي منطقه، مصالح موجود در محل و شرايط اقتصادي است. روسازي راه‌ها با آمد و شد زياد و فرودگاه‌ها معمولاً از سه لايه متمايز رويه، اساس و زيراساس كه بر روي لايه متراكم شده خاك بستر روسازي قرار مي‌گيرند، تشكيل مي‌شود.
لايه متراكم شده بستر
لايه متراكم شده بستر روسازي، لايه‌اي است كه از خاك زمين طبيعي كه از مواد آلي و مواد مضر پاك شده و كوبيده شده باشد. در خاكريزه‌ها اين لايه آخرين لايه خاكي است كه ريخته شده وكوبيده مي‌شود. در برش‌ها، اين لايه، لايه كوبيده شده و آماس شده خاك زمين طبيعي است.
لايه زيراساس
لايه زيراساس، لايه‌اي است كه از مصالح نسبتاً مرغوب كه بين لايه اساس و بستر روسازي قرار مي‌گيرد. لايه زيراساس در راه‌هايي كه آمد و شد وسايل نقليه در آنها زياد بوده و يا مقاومت خاك بستر روسازي كم است، بكار مي‌رود. لايه زيراساس اغلب از مصالح سنگ شكسته و يا شن و ماسه ساخته مي‌شود.
لايه اساس
لايه اساس، لايه‌اي است كه از مصالح مرغوب كه بين لايه‌هاي رويه و زيراساس يا بين لايه رويه و بستر روسازي قرار مي‌گيرد. لايه اساس از مصالح مرغوب نظير سنگ شكسته شده، شن و ماسه شكسته، مصالح تثبيت شده با قير، آهم و سيمان ساخته مي‌شود. لايه اساس در راه‌هايي كه آمد و شد وسايل نقليه در آنها زياد بوده و يا مقاومت خاك بستر روسازي كم است، از بتن آسفالتي كم قير (اساس قيري) ساخته مي‌شود.
لايه رويه
لايه رويه، لايه‌اي است كه از جنس خيلي مرغوب و با مقاومت نسبتاً زياد كه بالاترين لايه روسازي است و مستقيماً در تماس با چرخ‌هاي وسايل نقليه قرار دارد. لايه رويه در راه‌هاي با آمد و شد زياد از مصالح مرغوب نظير بتن آسفالتي يا بتن سيماني ساخته مي‌شود. در راه‌هاي با آمد و شد زياد متوسط، گاهي از رويه‌هاي آسفالت مخلوط در محل و يا رويه‌هاي آسفالت سطحي استفاده مي‌شود. راه‌هاي با آمد و شد كم، نظير راه‌هاي روستاي ي و راه‌هاي فرعي، ممكن است از رويه‌هاي شني كه عمر چنداني ندارند، ساخته شوند.
در ايران به دليل وجود مقادير نسبتاً زياد قير كه از پالايش نفت به دست مي‌آيد، روسازي راه‌ها از مصالح آسفالتي ساخته مي‌شود. رويه‌هاي آسفالتي با ضخامت بيش از حدود 5 سانتيمتر معمولاً در دو لايه ساخته مي‌شوند. لايه زيرين كه به لايه آستر مرسوم است، درصد قير كمتري از لايه رويي كه لايه رويه (توپكا) ناميده مي‌شود، دارد. بين لايه‌هاي آستر و رويه بتن آسفالتي از يك لايه اندود قيري كه به اندود سطحي موسوم است، استفاده مي‌شود. هدف از بكار بردن اندود سطحي، ايجاد چسبندگي و پيوستگي بين دو لايه آسفالتي است. بين لايه‌هاي رويه آسفالتي و اساس غيرآسفالتي (شن و ماسه و يا سنگ شكسته) از يك لايه اندود قيري كه به اندود نفوذي موسوم است، استفاده مي‌شود. هدف از بكار بردن اندود نفوذي، ايجاد چسبندگي و پيوستگي بين يك لايه آسفالتي با يك بايه غيرآسفالتي است. مزيت ديگر استفاده از اندود نفوذي غيرقابل نفوذ كردن اساس غيرآسفالتي در برابر‌ آب است.
عوامل موثر در طرح روسازي‌ها
روسازي‌ها معمولاً تحت تاثير عوامل زيادي قرار دارند و از اين نظر طرح آنها در مقايسه با طرح پل‌ها و ساختمان‌ها و ساير ابنيه فني از پيچيدگي بيشتر برخوردار است. يكي از اشكالات مهم در طرح روسازي‌ها، متغير بودن عواملي است كه در طرح روسازي موثرند. به علت طول زياد يك راه و با توجه به اين امر كه شرايط جوي، خصوصيات خاك زمين طبيعي و نوع و تعداد وسايل نقليه در طول راه متغير است.
عوامل موثر در طرح روسازي‌ها را مي‌توان به 6 گروه تقسيم كرد كه عبارتند از:
خاك بستر روسازي (جنس، مقاومت، قابليت جذب رطوبت، قابليت تراكم و ...).
مصالح روسازي (جنس، مقاومت، داوم، نفوذپذيري و ...).
...