نام فایل : حوزه اقليمي سرد 10 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 8

حجم : 47 کیلوبایت

پلان، فرم بنا و نحوه ي قرارگيري آن
در حوزه ي اقليمي سرد و كوهستاني، بناها داراي پلان و بافت متراكم و فشرده مي باشند. فرم بنا بايد به گونه اي باشد كه سطح تماس آن را با سرماي خارج كمتر نمايد تا حرارت كمتري از درون به بيرون انتقال يابد. لذا از حجامي نظير مكعب يا مكعب مستطيل استفاده مي نمايند تا نسبت سطح خارجي بنا به حجم داخل آن كاهش يابد و آن را در حداقل ممكن نگه دارد.
ساختمان ها بين 20 درجه به طرف غرب و 45 درجه به سمت شرق و در سايه باد يكديگر و خارج از سايه آفتاي هم، در محور شمالي- جنوبي مستقر مي شوند.
اتاقهاي كوچك با ارتفاع كم
در نواحي سرد و برفي، بايد از ايجاد اتاق ها و فضاهاي بزرگ داخل بنا اجتناب نمود چرا كه با افزايش سطح تماس آنها با فضاي سرد بيروني، گرم كردن اين فضاي وسيع مشكل خواهد بود.
بنابراين در اين مناطق سقف تاق ها را پائين تر از اتاقهاي مشابه در ساير حوزه هاي اقليمي در نظر مي گيرند تا حجم اتاق كاهش يابد و سطح خارجي نسبت به حجم بنا حداقل گردد. ارتفاع كم سقف در تالارها و اتاق هاي مهم و طاق راسته ها و حجره هاي بازارهاي اين مناطق نيز مشهود است.
بازشوهاي كوچك
در اين مناطق براي جلوگيري از تبادل حرارتي بين داخل و خارج بنا از بازشوهاي كوچك و به تعداد كم استفاده مي كنند. در صورت بزرگ بودن پنجره ها، استفاده از سايبان الزامي است. بازشوها در ضلع جنوبي براي استفاده ي هر چه بيشتر از تابش آفتاب، بزرگتر و كشيده تر انتخاب مي شوند. همچنين از استقرار بازشوها در جهت بادهاي سرد مي بايست پرهيز نمود. پنجره هاي دوجداره نيز براي رساندن تبادل حرارتي به حداقل ممكن مناسب‌ترند. در ضمن به منظور جلوگيري از ايجاد سوز در داخل و خروج حرارت داخلي به خارج از ساختمان، ميزان تعويض هواي داخل و تهويه ي طبيعي را بايد به حداقل رسانيد.
در مقايسه با اقليم گرم و خشك ابعاد بازشوها در اين حوزه ي اقليمي براي استفاده از انرژي حرارتي حاصل از تابش افتاب افزايش يافته است.
ديوارهاي نسبتا قطور
قطر زياد ديوارها نيز به نوبه ي خود از تبادل حرارتي بين فضاي داخل بنا و محيط بيروني ساختمان جلوگيري مي كند. معيارهاي معماري اقليم سرد و كوهستاني و گرم و خشك تقريبا مشابه است و تنها تفاوت آنها در منابع حرارت دهنده مي باشد كه در اقليم گرم و خشك اين منبع از سمت بيروني بنا و در اقليم سرد از سمت داخل فضا مي باشد. لذا بايد در اين اقليم به كمك مصالح بنايي قطر ديوارها را زياد نمود تا اين جداره بتواند به عنوان منبع ذخيره حرارت فضاي داخل بنا عمل نمايد.
ديوارهاي قطور، گرما و حرارت تابش افتاب روزانه را در طول شب حفظ و به تعديل دماي داخل ساختمان كمك مي نمايند.
در معماري بومي و يا گرماي ناشي تا حد ممكن تلاش مي شود تا به شكل طبيعي يا با استفاده از بخاري و يا گرماي ناشي از حضور افراد، پخت و پز يا حيوانات، بنا را گرم نمود.
بام ها مسطح
ابنيه سنتي در كوهپايه هاي شمالي سلسله كوه هاي البرز داراي بام هاي شيب دار و در مناطق كوهستاني، غالبا مسطح هستند.
بام هاي شيب دار در صورت مناسب بودن پوشش آن به مراتب از بام هاي مسطح بهترند چرا كه آب باران را به سهولت از روي بام دور مي كنند. ولي در صورت كاهگلي بودن پوشش بام، قدرت آن در باربر رطوبت و باران و به ويژه برف بسيار تضعيف خواهد شد. چرا كه اب ناشي از ذوب تدريجي برف وارد سقف كاهگل مي گردد و بنا مرطوب و نم دار مي گردد. به همين دليل به محض بارش برف، آن را از روي چنين بامي پارو مي كنند و باغلتكي سنگي و كوچك، بام را دوباره غلتك مي كشند تا پوشش كاهگلي آن مججدا متراكم و سوراخ هاي ايجاد شده در اثر نفوذ اب مسدود گردد.
انتخاب بام هاي مسطح در اقليم سرد مشكلي ايجاد نمي نمايد چرا كه با نگهداري برف بر روي بام از آن به عنوان عايق حرارتي در مقابل سرماي زياد هواي خارج كه چندين درجه كمتر از درجه حرارت برف است استفاده مي شود و همچنين فضاي زير اسكلت خرپا كه كاربرد انباري دارد، عايق مناسبي بين فضاي داخل و خارج بنا خواهد بود. لذا دو جداره بودن سقف بنا در اين اقليم براي حفظ گرماي بنا حائز اهميت است.
در روستاها جهت نگهداري چارپايان، اگر خانه دو طبقه باشد، معمولا در طبقه ي زيرين چارپايان نگهداري مي شوند و طبقه دوم مسكوني مي باشد. بدين طريق سطح تماس فضاي طويله و محيط مسكوني با سرماي خارج كم مي شود و سقف بين دو طبقه از هر دو طرف گرم مي گردد كه براي هر دو طبقه مفيد است. اگر خانه يك طبفه باشد آغل و طويله غالبا در پائين حياط است به طريقي كه ساكنين خانه ديد مستقيم جهت مراقبت از احشام داشته باشند.
نوع مصالح
مصالح مورد استفاده در ابنيه سنتي در مناطق سرد و كوهستاني مانند ساير حوزه هاي اقليمي از مصالح موجود در آن اقليم است. اين مصالح بايد از ظرفيت و مقاومت حرارتي خوبي برخوردار باشند تا گرماي بنا را در فضاي داخلي آن حفظ نمايند.
لذا بدنه ي اين ابنيه از سنگ (يا چوب، ملات كاهگل، خشت و آجر) و پوشش سقف و بام از تيرهاي چوبي و كاهگل مي باشد. از سنگ و مصالح مقاوم و سنگين براي پي سازي بنا استفاده مي كنند و در برخي نقاط، كرسي چيني با مصالح سنگين جهت جلوگيري از رطوبت به كار مي رود، هر چند ابنيه اين مناطق، به طور كلي، بر روي زمين بنا مي شوند.
در اين رابطه مي توان از شهر جوانرود و روستاهاي اطراف آن واقع در دامنه غربي رشته كوه زاگرس و در 95 كيلومتري شمال غرب كرمانشاه نام برد. در اين منطقه ساختمانهاي سنگي، سيمايي موزون و هماهنگ به كل بافت شهر و همچنين به بافت روستاها داده است. سنگ كه به وفور در اين منطقه كوهستاني وجود دارد به صورت لاشه و يا قواره در ديوارهاي قطور ساختمانها به كار مي رود. در اين منطقه اقليمي سرد و نسبتا پر باران، بام ساختمانها مسطح و با تير چوبي و كاهگلي پوشيده شده است. هر چند كه بام اغلب ساختمانهاي جديد در جوانرود داراي خرپاي چوبي و پوشش شيرواني است.
روستاي ماسوله در دامنه كوههاي تالش و با ارتفاع 1050 متر از سطح دريا در 40 كيلومتري شرق شهر فومن در استان گيلان واقع است.
اگرچه در اين روستا نيز مانند جوانرود هيچ تك بنايي وجود ندارد كه از لحاظ معماري داراي ارزش هنري خاصي باشد، اما بافت روستا بسيار زيبا، همگون و درخور تحسين است. مجموعه به هم پيوسته بافت روستا و فرم ابنيه برون گرا و مكعب شكل يا بازشوهاي رو به دره و افتاب و بالاخره نوع مصالح در تطبيق كامل با محيط كوهستاني سرد و نيمه مرطوب منطقه است.
در اين روستا ديوارها را تا طبقه اول با سنگ لاشه (كه مقاومت فشاري خوبي دارد و در برابر رطوبت نيز پايدار است) اجرا مي كنند. در طبقات فوقاني از خشت استفاده مي شود. براي پوشش بام از پايين به بالا به ترتيب تنه درختان، تخته هاي چوبي، شاخه هاي سرخس وحشي كه در اطراف روستا رشد مي كند و تا حدي رطوبت بام را به خود جلب مي كندع مورد استفاده قرا مي گيرد و نهايتا يك لايه كاهگل كه در محل به نام «گل خوش» ناميده مي‌شود و در مقابل بارندگي مقاومت نسبتا خوبي دارد، بر روي سطح بام مي كشند.
...