نام فایل : معرفي باغ جهان نما شيراز

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 4

حجم : 43 کیلوبایت

معرفي باغ جهان‌نما
عمارت باغ جهان‌نما تا به حال سالم برجاي مانده و به شكل هشت ضلعي است. در محوطه داخل عمارت، در وسط، يك حوض از سنگ مرمر يك پارچه ساخته شده و چهار شاه‌نشين در چهار گوشه آن ايجاد گرديده است. اتاقهاي بين شاه‌نشينها دو طبقه است. نماي عمارت كلاه فرنگي باغ جهان‌نما از آجر است. در سالهاي پيش بوسيله مالك خصوصي پنجره‌هاي چوبي قديمي عمارت برداشته شده و پنجره‌‌هاي آهني و ناهماهنگ با ساختمان نصب گرديده است. بدنه و لبه‌هاي حوض‌ها با قطعات سنگ‌هاي سرخ فام ساخته شده است. دو خيابان طويل در دو سمت شمال و جنوب و شرق و غرب باغ وجود دارد. ديوارهاي آجري و قديمي باغ از بيرون به همان صورت اصلي خود نمايان است. پس اين ديوارها با قطعات سنگ نيمه تراش ساخته شده است. نماي دو سوي ديوارها داراي طاقنما است. لچكي‌هاي طاقنماهاي داخلي در دوره زنديه كاشيكاري شده ولي بر اثر بي توجهي كاشيها فرو ريخته و فقط قطعات كوچكي در بعضي جاها باقي مانده است. ديوار غربي كمي نشست كرده و انحنايي به طرف داخل دارد .
صحن باغ جهان‌نما مشحون از درختان سرو و كاج كهنسال و مركبات و انواع ميوه‌هاست. اين باغ سابقاً از آب ركن‌آباد مشروب مي‌شده ولي در اين زمان كه مقدار آب كاريز ركن آباد كاهش يافته بجز لوله كشي در قسمتي از باغ چاه حفر گرديده كه مقداري آب مورد نياز اين باغ معتبر و تاريخي را تأمين مي‌كند. در حال حاضر اين باغ در اختيار صدا و سيماي شهر شيراز مي‌باشد
صفحه اصلي
>
معرفي باغ‌هاي ايراني
>
باغ جهان‌نما شيراز
>
معرفي

تاريخچه باغ جهان‌نما
باغ جهان‌نما يكي از كهن‌ترين باغهاي شيراز است و در نزديكي آرامگاه حافظ كه در دوران گذشته جزء صحراي جعفرآباد و مصلي بوده واقع شده است. در دوره سلسله آل مظفر و آل اينجو اين باغ و دشت زيردست حوالي آن سرسبز و بسيار آباد بوده است. به دو دشت جعفرآباد و مصلي كه همواره پوشيده از باغهاي جان‌نواز و روح‌افزا بوده در اشعار حافظ شيرازي اشاره شده است و از صفا و سرسبزي آن سخن به ميان آمده است. باغ جهان‌نما همانند سه باغ مشهور ديگر يعني باغ ارم و باغ دلگشا و باغ تخت قراچه در دوره آل مظفر و آل اينجو يعني پيش از يورش تيمور گوركاني به شيراز در نهايت آباداني بوده است. ابن عربشاه مورخ دوره تيمور در عجايب المقدور اين باغ را "زينت الدنيا" ناميده است.
باغ جهان‌نما در هنگام اقامت تيمور گوركاني در شيراز، همچون ساير باغهاي نامدار آن دوره مورد توجه واقع شده بطوريكه همانند آن باغ را در اطراف سمرقند -كه موطن اصلي وي بوده است احداث نموده و آن را جهان‌نما ناميده بود. باغ جهان‌نماي شيراز در دوره صفويه نيز آباد و با اهميت بوده است.
شاردن كه در دوره صفويه شيراز را ديده است مي‌نويسد: "دروازه شهر (دروازه قرآن) به خيابان بسيار زيبايي منتهي مي‌شود كه دراز و باريك است. در دو سوي اين خيابان باغهايي است كه جبهه آنها در سمت خيابان دويست پا و هريك داراي سر در و مدخل با شكوهي است با طاق نيم گنبدي و بر فراز هر سر در يك كلاه فرنگي ساخته‌اند. درهاي باغ از دو سو مقابل هم قرار گرفته و قرينه بودن آنها وضع جالبي بوجود آورده است. در وسط اين خيابان حوض مربع شكلي است كه پهناي اين حوض به اندازه خيابان است و براي اينكه بتوان از دو طرف آن گذشت، سر در باغهاي دو سو به اندازه سي پا عقب نشسته است. از نوشته‌هاي شاردن و تاورنيه بدست مي‌آيد كه باغهاي طرفين اين خيابان يعني باغ جهان‌نما و باغ نو كه در دوره زنديه و قاجاريه تجديد عمارت شده همان باغهاي دوره صفويه مي‌باشد و در آن عهد رونقي تمام داشته است.
پس از سلسله صفوي، در دوره ناامني كشور، اين باغ تقريباً ويران گرديده است. به روايت ميرزا محمد كلانتر فارس در دوره كشمكش بين مدعيان سلطنت، بعد از نادر شاه افشار تا استقرار حكومت كريم خان زند اين باغ هم بازسازي شده است. عمارتي كه در وسط باغ قرار گرفته است مربوط به كريم خان زند مي‌باشد. كريم خان زند اين باغ را در سال 1185 ه. ق حصار كشي كرد و عمارت مزبور را در وسط آن ساخت و در اطراف عمارت، خيابان‌كشي‌هاي زيبا و درخت‌كاري مفصلي ايجاد كرد. طرح اين باغ را كريم خان همانند باغ نظر، در داخل باغ، داراي چهار خيابان و در اطراف، دو حوض بزرگ و دو حوض كوچك داده است.
محمد هاشم آصف رستم‌الحكما كه در اواخر دوره زنديه و اوايل دوره قاجاريه مي‌زيسته است، باغ جهان‌نما را بدين نحو وصف كرده است: " در خارج شهر... يك باب سرا بوستان مربع بسيار وسيعي است كه درميانش عمارت چهاردهنه‌اي است و از چهار طرفش حوضهاي موزون و جدولهاي پرآب و روان و همه آن باغ پر از سرو موزون و گلهاي رنگارنگ و رياحين گوناگون و قصر بسيار عالي منقش زرنگاري بر سر درش ساخته و آن سرا بوستان مشرف به باغ دلگشاي ديگر... ."
پس از دوره زنديه، در دوره قاجاريه نيز باغ جهان‌‌نما يكي از باغهاي آباد و باشكوه به شمار مي‌رفته است. حاج حسن ميرزا حسن فسائي كه در اواسط دوره قاجاريه مي‌زيسته، درباره آن مي‌نويسد: " باغ جهان‌نما در جانب صبوي شهر شيراز به مسافت ميلي كمتر، حضرت كريم خان زند در سال هزار صد و هشتاد و اند، حصاري از آجر و گچ در مقابل بهاي سيصد من بذر گندم كشيده، عمارتي معروف به كلاه فرنگي در ميان آن از آجر و گچ در نهايت استحكام ساخته كه از صدمه چندين زلزله آسيبي به حصار گچ و عمارت آن نرسيده است، و در داخل باغ چهار خيابان از سروهاي آزاد ساخته و تا كنون كه نزديك به صدو بيست سال از كاشتن آنها گذشته به خرمي و تنومندي باقي است."
فرصت‌الدوله شيرازي نيز اين باغ را چنين وصف نموده است: " باغ جهان‌نما در برابر باغ نو واقع شده، بنايش از كريم خان زند است. در وسط حقيقي آن گلگشت عمارتي است هشت گوش، كه درميانش حوضي است از سنگ مرمر در فضاي باغ نيز دو حوض و آبشارهاي بيمر، چهار خيابان دارد كه در آنها سروهاي سهي به قطار است و در ساير اراضي آن درختان نارنج و انار، اين باغ هم ديواني بوده." در دوره قاجاريه عمارت باغ محل پذيرايي مهمانان حكومت هم بوده است.
لرد كرزن سياستمدار انگليسي كه در دوره قاجاريه شهر شيراز را ديده است در كتاب ايران و قضيه ايران، باغ جهان‌نما را اينگونه توصيف كرده است:" در سمت ديگر جاده اصفهان به شيراز قدري بالاتر از حافظيه باغ جهان‌نما است كه درزمان كريم خان باغ وكيل نام داشت و در عهد فتحعلي شاه هنگامي كه او والي فارس بود اسمش را تغيير دادند و عمارتي تابستاني در آنجا ساختند، شامل محوطه محصور در حدود 200 يارد كه حالا چند درخت دارد و رو به خرابي است. در اوايل اين قرن عمارت مركزي آن يا كلاه فرنگي وضع مرتبي داشت و مختص اقامتگاه افراد عالي رتبه انگليس بود از جمله و.سي.جي.ريچ مأمور مقيم بريتانيا در بغداد كه در كردستان اكتشافاتي كرده بود و در5 اكتبر 1821م از مرض وبا درگذشت و در باغ همان جا مدفون شد."
مهدي قلي هدايت مخبر السلطنه در سال 1333 ه.ق برابر 1915م چند روزي را در باغ جهان‌نماي شيراز به سر برده است و مي‌نويسد." باغ جهان‌نما در آن زمان به ميرزا محمد باقر خان پيشكار قوام تعلق داشته و غالب درختان اطراف باغ انار بوده است."
صفحه اصلي
>
معرفي باغ‌هاي ايراني
>
...