نام فایل : فساد اداري شريفي

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 41

حجم : 202 کیلوبایت

فصل اول

مقدمه
تجربه هاي به دست آمده از كشورهاي مختلف نشانگر اين است كه فساد امري پيچيده، پنهان و متنوع است. از اين رو، مبارزه با آن نيز بايد امري مستمر، طولاني و پيچيده باشد. درحقيقت، فساد (در ابعاد اداري و ابعاد ديگر جامعه) مانند عفونت است كه اگر به اندام و پيكر جامعه راه يابد، اعضاي آن را يكي پس از ديگري عفوني كرده و از كار مي اندازد و چه بسا گسترش اين عفونت، كل پيكره جامعه را فاسد كند.
اصطلاح فساد اداري كه آن را در برابر سلامت اداري به كار مي برند، مدت زيادي است كه موردتوجه انديشمندان و صاحبنظران مختلف سازماني قرار گرفته و تلاش كرده اند با ارا ئه تعاريف منطبق با اصول سازماني در جهت رفع آن گام بردارند كه وجه اشتراك اغلب تعاريف ارائه شده درباره فساد دستگاههاي دولتي را مي توان رشوه و سوءاستفاده از موقعيتهاي شغلي، براي نفع شخصي دانست. پيامدهاي فساد اداري نيز در قالب معضلات و ناهنجاريهايي همچون سوءاستفاده از موقعيتهاي شغلي، ارتشاء و اختلاس، كلاهبرداري، پارتي بازي، بي عدالتي، باج خواهي، ايجاد نارضايتي براي ارباب رجوع (ذينفع ها)، سرقت اموال و دارائيهاي سازمان، فروش اطلاعات محرمانه سازمان به ديگران و نظاير آن بــــه صورت فردي، گروهي و سازمــــان يافته پديدار مي گردد. عوامل و زمينه هاي گوناگوني وجود دارند كه مي تواند موجب پيدايش و گسترش و ترويج فساد اداري به صورت بالقوه و بالفعل شوند. برمبناي اين عوامل و زمينه ها مي توان راههايي را شناسايي كرد كه اثر بيشتري در كاهش و حذف پديده فساد اداري در سازمان دارند. اگر سازمان را به صورت يك سيستم درنظر بگيريم، اين سيستم از خرده سيستم هاي گوناگوني تشكيل شده است كه يكي از مهمترين آنها خرده سيستم منابع انساني است. بر همين اساس در مبارزه با پديده فساد اداري، تمركز بر روي عواملي كه مستقيمــاً به بعد منابع انساني سازمان مربوط مي شود، مي تواند تاثير بيشتري در كاهش يا حذف فساد اداري در سازمان داشته باشد هرچند كه عوامل سازماني ديگري همچون شفافيت قوانين اداري و... دراين زمينه موثرند.
اگر چه جامعه ایران، جامعه ای توام با گرایشهای مذهبی و ملی است که همه آنها فساد را پدیده ای زشت شناخته اند و همواره تاکید بر مبارزه با آن کرده اند،با این حال شاهد این هستیم که شیوع فساد در جامعه مسیر بسیاری از پیشرفت های اجتماعی و ملی را بسته و هزینه های هنگفتی به دوش کشور و در نهایت مردم گذاشته است که یکی از مهم ترین آنها در بعد کلان ،افزایش فاصله طبقاتی میان طبقات اجتماعی غنی و فقیر است.
مهمترین عامل بروز فساد اداری بزرگ شدن دولت است.بنابراین برای زدودن فساد از چهره نظام اداری کشور دل بستن به دولتی کارآمد است. دولت برای این کار باید با صرف هزینه های فراوان اقدام به تاسیس نهاد جدیدی برای این کار وتامین امکانات ،استخدام افراد،تنظیم مقررات و... نماید.
شفاف سازي
اخيراً سازمان شفافيت جهاني، ايران را از نظر فساد اداري در ميان 146 كشور جهان، در مرتبه هشتادوهشتم قرار داده است. شاخص ايران 2/9 از 10 بوده است، براساس شاخص تعيين شده از سوي سازمان مذكور 10 كمترين ميزان فساد و صفر بيشترين ميزان فساد را نشان مي دهد. در فهرست اعلام شده ايران نسبت به سال قبل نه رده تنزل كرده است. گزارش سازمان بر اين نكته تاكيد دارد كه كشورهاي درحال توسعه توليدكننده نفت نظير آنگولا، آذربايجان، چاد، ايران و عراق همه امتياز پائيني را كسب كرده اند.
بدون آنكه بخواهيم وارد محتواي اين داوري بشويم و چندوچون آن را مورد سوال قرار دهيم بايد ببينيم اين نابهنجاري كه گريبانگير سازمانهای مختلف مـا شده است و هر روز ما را در رده بنديهاي جهاني در مرتبه نازل تري قرار مي دهد چگونه قابل درمان است و چطور مي توان از توسعه و گسترش آن جلوگيري كرد.
تعریف:
اصولاً تعريف قابل قبول همگاني در مورد فساد اداري وجود ندارد و نويسندگان مختلف به گونه هاي متفاوتي با موضوع فساد اداري برخورد كرده اند. برخي فساد اداري را سوء استفاده از موقعيت و جايگاه اداري براي مقاصد شخصي دانسته اند، گروه ديگري رشوه گيري و پنهان كاري را فساد نامگذاري كرده اند و عده اي نيز هرگونه ارتباط و ردوبدل كردن منابع و امكانات براي انجام امور غيرقانوني را در سازمانها فساد اداري تعريف كرده اند. اما آنچه در تمامي اين تعاريف مشترك است، نوعي هنجارشكني و تخطي از هنجارهاي اخلاقي و قانوني در عملكردهاي اداري و سازماني است و از اين روست كه فساد اداري و تعريف آن تابعي از هنجارهاي موردقبول در هر جامعه و فرهنگ مي شود
فساد طبق تعریفی كه در فرهنگ «وبستر(1)» آمده است عبارتست از «پاداش نامشروع كه برای وادار كردن فرد به تخلف از وظیفه تخصیص داده می‌شود». به عبارت دیگر فساد اداری عبارت از استفاده غیر قانونی از اختیارات اداری دولتی برای نفع شخصی است. در این تعریف به طور ضمنی فرض شده است كه مجموعه‌ای از قوانین و ضوابط مدرن اداری وجود دارد كه چهار چوب فعالیت‌های مجاز اداری را تعیین می‌كنند، آنگاه هر گونه رفتار اداری كه مغایر با این قوانین بوده و انگیزه ارتكاب آن انتفاع شخصی باشد فساد اداری تلقی می‌شود. چنین تعریفی از فساد هنگامی جامعیت می‌یابد كه قوانین اداری كامل، واضح، عادلانه و فراگیر باشند و برای كلیه فعالیت‌های اداری و دولتی ضوابط دقیقی را معرفی كنند. لیكن نباید فراموش كرد كه در هر جامعه گروهی از افراد، نفوذ و قدرت سیاسی بالایی دارند و می‌توانند برای انتفاع شخصی، قوانین را تغییر دهند. چنین رفتارهایی بر اساس تعریف فوق، فساد تلقی نمی‌شود چون با نقض قوانین همراه نیستند این نكته مهمترین نقص تعریف فساد اداری می‌باشد.
فساد مالی از دیدگاه بانک جهانی عبارتست از (سو استفاده از قدرت و اختیارهای دولتی به منظور تامین منافع شخصی)
گستره فساد:فساد مالی تنها مختص بخش دولتی نیست.درمواردی از فعالیت های بخش خصوصی که دولت آنها را تنظیم و کنترل می کند نیز فساد مالی وجود دارد.این پدیده را می توان به خصوص در شرکت های بزرگ خصوصی به وضوح دید.در بسیاری از موارد متخلفان تنها برای تامین منافع شخصی از قدرت و اختیارهای دولتی سو استفاده نمی کنند بلکه هدف آنها تامین منافع حزبی ،طبقه اجتماعی،طایفه ای ،قبیله ای و خانوادگی است.فساد مالی را نباید فقط نتیجه پرداخت رشوه به حساب آورد برای مثال یک کارمند دولت که وانمود می کند بیمار است ولی به تعطیلات می رود یا رئیس جمهوری که فرودگاهی در زادگاه کوچک خود می سازد به نوعی مرتکب فساد مالی شده است.هر چند که در این موارد رشوه ای ردوبدل نشده باشد.
یکی از مصادیق فساد مالی در نظام مالیاتی فرار مالیاتی است که حتی در صورت افزایش نظارت درست باز هم انجام این فعالیت های غیر قانونی به صفر نزدیک نمی شود.
اقتصاد زیرزمینی و اقتصاد سایه و پیامدهای منفی آن از واقعیت های جهان امروز است فعالیت های غیر رسمی در چارچوب فمهوم اقتصاد زیرزمینی،طیف گسترده ای از فعالیتها،قاچاق کالا و مواد مخدر تا شغل های کاذب را در بر می گیرد این نوع فعالیت ها در همه جوامع مشاهده شده است اگر چه میزان آنها در کشورها متفاوت است.
اقتصاد سایه شامل درآمدهای گزارش نشده ناشی از تولید کالاها و خدمات قانونی و غیر قانونی هم به شکل مبادلات پولی و هم به صورت غیر پولی بوده و تمامی فعالیت های اقتصادی که در صورت اعلام به مراجع دولتی ، چرداخت مالیات در مورد آن باید صورت می گرفت را شامل می شود.
اقتصاد سایه علاوه بر این که بر کاهش سلامت مالی بخش عمومی،نارضایتی عمومی و صنفی، کاهش عدالت و همبستگی اجتماعی ، اختلال در شبکه اطلاعاتی و نظام آماری و فرآیند تصمیم گیری ها ،افزایش هزینه دولت برای تهدید و جلوگیری از اقتصاد زیرزمینی و فساد اداری تاثیر گذار است ، بر میزان تلاش مالیاتی و ظرفیت مالیاتی نیز موثر است.فعالیت های موجود در این اقتصادها هیچ گونه مالیاتی را نمی پردازند بنابراین هر چه اقتصاد زیرزمینی گسترده تر باشد ،توانایی دولت در جهت بالا بردن درآمدهای مالیاتی به روشی کارآمد و معتدل را کمتر می کند.
دستگاه مالیاتی یک دستگاه قضاوتی از نوع مالی است دستگاه های قضاوتی به دلیل حساس بودن بحث عدالت و اجرای آن خود به خود می توانند زمینه های ایجاد فساد را در خود پرورش دهند و به جاست که در سیستم حکومتی و اداره جامعه،روشی را برای کاهش آن به طور سیستماتیک به وجود آورد.این مساله و به خصوص به دلیل وجود مسایل مالی و پولی در دستگاه مالیاتی از حساسیت بیشتری برخوردار است اما خوشبختانه قانون گذار در این زمینه بسیار ماهرانه عمل کرده و در درون سیستم مالیاتی،ادارات نظارتی بسیار قوی و کارایی به وجود آورده تا زمینه را برای بروز هرگونه فساد ،حداقل در مرحله اجرا از بین ببرد.
فساد مالی عارضه ای چند بعدی است که تبعات منفی آن به لحاظ اقتصادی ،سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بسیار سنگین و گاه غیر قابل جبران است.از این رو مقابله با آن می تواند نقش به سزایی در تخصیص مطلوب منابع،افزایش سرمایه گذاری، اشتغال و رفاه عممومی داشته باشد و نیز موجب استحکام پایه های حکومت شده و اعتماد مردم به دولت مردان را افزایش دهد.
تمامی پیش شرطها، الزامات، فعالیت ها و اقدامات مربوط به توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی هر کشوری است وبین آنها تعارض و تباین وجود ندارد.
اگر امنیت مبی یک کشور را به معنی در امان ماندن ارزش های یک ملت از تهدیدات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داخلی و خارجی بدانیم، گسترش و شیوع فساد، این ارزش ها را در مورد مطالعه قرار می دهد. ارزش هایی همچون عدم تمرکز ثروت و تقویت پایگاه مردمی حکومت ها و نفوذ آنها بر قلوب ملت و به طور کلی اعتماد متقابل می شود چنان که تهدیدات خارجی نسبت به این دولت ها را کاهش داده ودر صورت فعالیت پیدا کردن تهدیدات، مقاومت و ایستادگی آنها را افزایش می دهد.
نقش درست بر رفتار مالیاتی
در بعضی از دولت ها در دهه های اخیر در بسیاری از کشورها اغلب فعالیت های اقتصادی نیاز به اخذ مجوز از نهادهای دولتی را دارد. فرضیه این تحقیق آن سات که تاثیر مالیات های سنگین، مخارج زیاد و قوانین و مقررات جدید بر فساد مالی آنی نیست، بلکه تابعی از زمان و اصول و هنجارهای رفتاری ثابت است. در کشوری که کارکنان دولت به صورت سنتی کارکرد درست و صادقانه ای دارند، افزایش نقش دولت در امور، در کوتاه مدت اثر چندانی بر کارکرد آنها نخواهد داشت. گاهی انجام کار غیر قانونی از مسوولان دولتی درخواست نم شود و در صورت پیشنهاد رشوه، آنها را رد می کنند. در کشورهایی که دارای شرایط مزبور نیستند، نقش پررنگتر دولت که از طریق مالیات های سنگین تر، مخارج دولتی بیشتر و قوانین و مقررات گسترده تر نمود پیدا می کند، سریعتر بر رفتار کارکنان دولت و فساد مالی تاثیر خواهد گذاشت. موارد بالا به خصوص زمانی رخ می دهد که سیاست گذاری مالی با مشکل نبود شفافیت در سیاست گذاری مالی با مشکل نبود شفافیت در سیاست گذاری ها، گزارش مالی و واگذاری مسوولیت ها به نهادهای دولتی مواجه است. با گذشت زمان و تکرار موارد بالا، برخی رشوه دهندگان به مسوولان و کارکنان دولتی نزدیک می شوند و از آنها می خواهند که مقررات را به نفع آنان تغییر دهند یا حتی قوانین را برای به دست آوردن امتیازات دولتی نادیده بگیرند یا از پرداختن یا از پرداختن هزینه هایی که دولت تعیین کرده است، خودداری کنند. برخی از مسوولان و کارکنان دولت با گرفتن رشوه به خواسته های آنان تن می دهند و برخی دیگر از کارکنان نیز ممکن است با آنها به رقابت بپردازند ، با گذشت زمان مسایل مورد اشاره سیر صعودی و فزاینده ای به خود میگیرد ومانند بیماری واگیرهمه جارادربرمیگیرد.
...