نام فایل : رفتار ائمه در برارب خلفاي جور

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 8

حجم : 73 کیلوبایت

سيره ائمه معصومين(ع) در برابر حكومت‏هاى هم عصر خويش نشان مى‏دهد كه آنان‏ازهر وسيله‏اى براى مبارزه با آن‏ها استفاده مى‏كرده‏اند، هر چند كه در زمان‏هاى‏مختلف،شيوه مبارزه ايشان متفاوت بوده است. شيوه مبارزه ائمه(ع) را مى‏توان به دو دسته مستقيم و غير مستقيم تقسيم كرد. در مبارزه مستقيم، به روشنگرى صريح درباره ماهيت حكومت‏هاى وقت و حتى در مواردى به براندازى آن‏ها اقدام مى‏كردند. مبارزه غير مستقيم آنان استفاده از هر روشى بود كه غير مستقيم، به نفى مشروعيت و تضعيف حكومت‏ها منجر شود.
بررسى اين دو روش مبارزه مى‏تواند روشن سازد كه مبارزه آنان با حكومت‏ها بر چه مبنا و اساسى بوده است و آيا صرفاً به اين علت بوده است كه اين حكومت‏ها در روش خويش عادلانه رفتار نمى‏كردند يا غير از اين، علل ديگرى نيز دخالت داشت كه ماهيت آن‏ها را ظالمانه مى‏ساخت، به گونه‏اى كه هرگز اصلاح‏پذير نبودند. پيش از پرداختن به اصل مبحث، گفتنى است كه ائمه(ع) از يك اصل پنهان كارى، به نام تقيه، در برابر حكومت‏هاى وقت استفاده و اصحاب خويش را به رعايت آن سفارش مى‏كردند. در بحث‏هاى پيشين گذشت كه حضرت على(ع) براى حفظ جان خويش از همين روش استفاده مى‏كرد، امام حسين(ع)
اصحاب خويش را به كتمان و مخفى كارى توصيه مى‏كرد و امام باقر(ع) نيز به ابابصير توصيه مى‏كند كه در جامعه‏اى كه حكومت آن در دست افراد ناحق و هوس باز است، در ظاهر، هم چون ديگران و در باطن، مخالف آنان عمل كنيد:
«خالطوهم بالبرانية و خالفوهم بالجوانية اذا كانت الامرة صبيانيه»
[1]

توجه به اين نكته درباره تقيه، لازم است كه تقيه يك ضرورت است و امرى مستمر و دائم محسوب نمى‏شود. بنابراين، ممكن است امرى در يك زمان، جزء موارد تقيه باشد و در زمان ديگر نباشد. از اين رو، ائمه(ع) در مواردى هم كارى با حكومت‏ها را براى اصحاب خويش مجاز مى‏دانستند و در مواردى آنان را از آن بر حذر مى‏داشتند. همين طور گاهى حفظ سرّ امامت خويش را خواستار مى‏شدند؛ ولى در موارد ديگر، آشكارا به تبيين آن مى‏پرداختند بدين ترتيب، موارد تقيه در زمان‏ها و مكان‏هاى مختلف، متفاوت مى‏شود و بدين علت است كه در روايت، تشخيص مورد آن را برعهده اشخاص گذاشته‏اند كه چه امرى بايد پنهان بماند و چه امرى نه.
1. مبارزه مستقيم
همان طور كه گذشت، سيره ائمه(ع) درمبارزه مستقيم با حكومت‏ها به دو شكل متجلى شده است:
1.
قيام و مبارزه مسلحانه براى براندازى حكومت. اين روش مبارزه را در سيره امام على و امام حسن(ع) در براندازى حكومت معاويه بررسى كرديم و حتى از تصميم حضرت على براى براندازى حكومت عثمان سخن گفتيم. هم چنين آن را در سيره امام حسين(ع) مشاهده مى‏كنيم كه درباره آن بحث خواهيم كرد.
2.
تبيين و روشنگرى درباره ماهيت حكومت‏ها در جهت نفى مشروعيت و پشتوانه اجتماعى ومعنوى آن‏ها.
اينك بحث درباره مبارزه ائمه(ع) با حكومت‏ها را در قالب اين دو روش ادامه مى‏دهيم.
قيام حسينى، تكميل كننده هدف امام على(ع)
در گفتار پيشين بيان شد كه مبارزه بدون انعطاف حضرت على(ع) عليه معاويه، در حقيقت، مبارزه با سيره عملى حكومتى بود كه پس از رسول خدا (ص) تحقق يافته و ثمره‏اى هم چون معاويه را به بار آورده بود و آن حضرت براى اين كه نشان دهد اين سيره را هرگز به رسميت نمى‏شناسد، يك لحظه نيز در برابر معاويه كوتاه نيامد و او را تأييد نكرد. پس از ايشان امام حسن(ع) كار نيمه‏تمام پدر را پى‏گيرى كرد؛ ولى شرايط، همچون زمان پدر، توفيق تكميل اين هدف را به ايشان نداد.
پس از شهادت امام حسن(ع) و حتى پيش از آن، چشم‏هاى گروهى از شيعيان، كه از اوضاع جامعه خشنود نبودند، به سوى امام حسين(ع) دوخته شده بود تا او را به قيام عليه معاويه وا دارند؛ ولى از آن جا كه سيره ائمه(ع) در شرايط يك سان، به يك سنوال است، آن حضرت نيز در هر دو زمان، شيعيان را به صبر و تقيه سفارش كرد و آنان را آگاه ساخت كه تا معاويه زنده است، قيام و مبارزه امكان ندارد و به مقصود نمى‏رسد؛
اما اقدامات آن حضرت پيش از مرگ معاويه و پس از آن نگرش و هدف آن امام، از قيام و حكومت جامعه‏اسلامى را روشن مى‏كند و نشان مى‏دهد كه قيام ايشان تكميل كننده هدف حضرت على(ع) و هم سو با آن است.
اولين اقدام آشكار آن حضرت، موضع‏گيرى سخت در برابر جانشينى يزيد بود. معاويه براى زمينه سازى بيعت براى يزيد، نامه‏هايى به بزرگان مدينه نوشت و از آنان خواست كه در اين امر، فتنه ايجاد نكنند و با يزيد بيعت كنند. امام حسين(ع) در پاسخ اين نامه يادآور شد كه بزرگ‏ترين فتنه، حكومت معاويه است و هيچ عملى نزد ايشان با فضيلت‏تر از جهاد عليه او نيست.
[1]
پس از اين نامه نگارى، خود معاويه به مدينه آمد تا به طور حضورى از مردم مدينه براى يزيد بيعت بگيرد و بزرگان اين شهر را بترساند و كار خلافت براى يزيد را به سرانجام برساند. او در سخنرانى عمومى خويش ضمن توصيف و تمجيد از رسول خدا (ص) سعى كرد با تثبيت خلافت عمر، ابوبكر وعثمان و زير سؤال بردن خلافت حضرت على و امام حسن(ع) و
تمسك به مقدم شدن عمرو عاص بر اصحاب رسول خدا در غزوه ذات السلاسل، به تحكيم جانشينى يزيد بپردازد. در اين زمان، امام حسين(ع) در پاسخ به معاويه، ضمن بيان ضلالت و گمراهى او، حتى درباره بيان صفات پيامبر اكرم (ص) به او يادآور شد كه خلافت و حكومت، از راه وراثت، به او منتقل مى‏شود و معاويه حق ندارد آن را به ديگرى واگذار كند:
«و رايتك عرضت بنا بعد هذا الامر و منعتنا عن آبائنا تراثا و لقد - لعمر اللّه - اورثنا الرسول ولادة، اما حججتم به القائم عند موت الرسول فاذعن للحجّة بذلك و رده الايمان الى النصف فركبتم الاعاليل وفعلتم الافاعيل و قلتم كان و يكون حتى اتاك الامر يا معاويه»
.
[1]
...