نام فایل : تأويل در مثنوي

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 18

حجم : 90 کیلوبایت

كوزه و باده
(تأويل در مثنوي)
باده از غيب است كوزه زين جهان
كـوزه پيـدا، باده در وي بـس نـهان
(مولانا)
چكيده:
تأويل، شيوه‏اي كهن در تفسير متون مقدس است كه سابقة‌آن به حماسة ايلياد و اديسه برمي‏گردد.در ميان مسلمانان اين روش، نخست در تأويل حروف مقطعه پديدار شد و سپس فرقه‏هاي گوناگون مانند: معتزله، باطنيه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفيه و عرفا به تأويل قرآن كريم و حديث دست زدند.در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سير صعودي از عبارت به اشارت تأويل نام دارد و مبناي آن انسان است كه با تحول و ارتقاي وجودي به ادراك حقايق در هر مرتبه نايل مي‏گردد.مولانا در مثنوي شريف ـ كه تفسيري عارفانه به شمار مي‏آيد ـ فراوان به تأويل دست مي‏زند؛ روش او جمع بين ظاهر و باطن است. او الفاظ را به معناي حقيقي خود مي‏گيرد كه اين، البته، جز با شهود باطني و رؤيت دروني به دست نمي‏آيد. مولانا اين معنا را با تمثيلهاي متعدد و متنوع و دل‏انگيز به تصوير مي‏كشد.
كليدواژه‏ها:
قرآن كريم، تمثيل، ظاهر، عبارت، تعبير مثنوي شريف، تأويل، باطن، اشارت، تجربه.
مقدمه
تأويل (
hermeneutics
) شيوه‏اي كهن و باسابقه است و ريشه در باور به تقدس(
sacred
) متن دارد و به گونه‏اي محدود كردن دو جهان (بيروني و دروني) به متن است و آن بر اين انديشه استوار مي‏
‎
باشد كه حروف نوشتاري حامل رمزهاي بنيادين و نامكشوف است. تفسير را در مورد متون مقدس و غير مقدس و تأويل را در مورد نوشته‏هاي مقدس جاري مي‏دانند و البته تمام متون وحياني (
revealed tests
) حامل و واجد معاني متعدد و تأويل‏مند هستند. واژة يوناني هرمنيا، برگرفته از نام هرمس، ناظر به اين باور مي‏باشد كه هرمس رسول و پيام‏آور خدايان و گاه خداي آفرينندة زبان و گفتار است. هرمس در قرون وسطي نزد مسيحيان، مسلمانان و يهوديان، باني و پايه‏گذار علم و حكمت به شمار مي‏رود و در عصر رنسانس نيز بسياري از فلاسفه و دانشمندان نامي هرمس را مشعلدار دانش و خرد دانسته‏اند. او هم پيام‏آور است و هم تأويل‏گر؛ البته تأويل در ادوار بعد در انديشة بشري به تمام متون راه يافت. هرمس كه در قرون وسطي همان طاط (تحوت (
Thot
)) نزد مصريان، اخنوخ يهوديان، هوشنگ ايرانيان و ادريس مسلمانان دست در نزد مسيحيان زبان و قلب خداوند يا رع (
Ra
) به شمار مي‏رود يعني او همان كلام الهي و صاحب ذكر مقدس بود كه رهبر انسان به وصال حقيقت مي‏باشد. سابقة‌ تأويل،‌ به يونانيان و حماسة ‌ايلياد و اديسه و اين بحث كه آيا اثر افسانه است يا حقيقت ـ برمي‏گردد و سپس در عصر بلوغ انديشه در يونان به افلاطون و در ادامه به اصحاب فيلون در تفسير تورات و اصولاً احبار ـ درمي‏پيوندد و در ادوار بعد نزد فرقه‏هاي زنديك مجوس ـ در تفسير اوستا ـ اين شيوه به چشم مي‏خورد؛ ناصر بن خسرو تأويل را به يوشع بن نون نسبت مي‏دهد و مي‏گويد:
تأويل را طلب كه جهودان را اين قول، پند يوشع بن نون است
[ناصر بن خسرو بي تا: 66]
...