نام فایل : مساله جنسيت و کار 20 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 16

حجم : 398 کیلوبایت

مساله جنسيت و کار
(اهميت کار زنان)
تهيه: جمشيد پرکاس
معرفي نامه: در اين مقاله به بررسي موضوع جنسيت در کار پرداخته شده است. ابتدا تاريخ مختصري از تقسيم کار و نقش زنان ارائه مي گردد. سپس به تفاوتهاي کار زنان از نظر ميزان اشتغال، شکاف دستمزد ، کار نيمه وقت ... و اثرات آنها پرداخته ميشود . در ادامه آمارها و نمودارهائي از وضعيت اشتغال زنان در اروپا و آمريکا مطرح شده و مورد بررسي قرار ميگردد. در نهايت نگاهي مختصر به وضعيت کار زنان در ايران مياندازيم .
کار موضوعي مي باشد، که از ابتداي تکامل بشر مطرح بوده است . بطوريکه مارکس ميگويد انسان را کار آفريده است . در واقع مهمترين عامل تکامل بشر را مارکس کار ميداند .
و نقل قولي از ادوين تافلر از کتاب موج سوم او در مورد تاثير کار در جنسيت : «يکي از باورهاي غالبي مرسوم اينست که مردان را در سوگيري خود نسبت به مسائل ، عيني و زنان را ذهني تعريف ميکند. اگر در اين ادعا کمي هم حقيقت وجود داشته باشد نه ناشي از واقعيت به اثبات رسيده بيولوژيکي بلکه ناشي از تاثيرات رواني شکاف نامرئي است.»
تافلر اين شکاف نامرئي را ناشي از اين ميداند که در دوره پايان کشاورزي و آغاز انقلاب صنعتي زنان در خانه ماندند ولي مردان وارد جامعه شدند . در واقع مردان در کار مزدي شرکت کردند و اين تاثيرات خاصي را در روحيه و روابط اجتماعي آنان داشته است .
تافلر ميگويد: «مرد مسئوليت انجام کار پيشرفته را به عهده گرفت و زن عقب ماند تا نوع قديمي تر و عقب افتاده تر کار را انجام دهد . مرد از آنجا که بود به سوي آينده حرکت کرد و زن در گذشته ماند.» او در بخشهاي ديگر کتاب خود تفاوتهاي جنسيتي ايجاد شده ديگري را نيز که ناشي از حضور مرد در جامعه بوده ، مطرح ميکند . از جمله اينکه وقت شناسي مردان را ناشي از حضور مردان در جامعه و يادگيري تعاريف صنعتي زمان و نظم و وقت نشناسي زنان را ناشي از اين عدم حضور ميداند. اين بيانگر نقش کار در شکل گيري جنسيتي است .
در اينجا نگاهي گذرا به تاريخ مياندازيم . از ابتداي تکامل بشر در جوامع مختلفي که در طول تاريخ وجود داشته از جمله گروههاي شکارچي-گردآوري خوراک کار به نوعي داراي تقسيماتي بوده است. در اين دوره طبق تحقيقات مردم شناسي تقسيم کار بيشتر بر حسب سن و جنس بود امر شکار با توجه به وضعيت بدني و حالت جنگجوئي به عهده مردان و گردآوري و نگهداري خوراک بر عهده زنان و کودکانِ همراه آنان بود .
پس از اين دوره که انسان شروع به توليد غذا مي کند، ــ تقريبا حدود ٨ تا ١٠هزار سال پيش ــ گروههاي شکار و گرد آوري خوراک به دو دسته کوچ نشينان دامپرور و کشاورزان يکجا نشين تبديل ميشوند . در هردو اين گروهها نيز زنان و مردان بطور يکسان فعال بودند و يا هستند، زيرا نمونه هاي آن هنوز در برخي از نقاط جهان هنوز وجود دارد.

بطوريکه مي بينيم در طول تاريخ بشر زنان و مردان هر دو به همراه هم در عرصه کار حضور داشتند و حضور آنها تقريبا به يک اندازه و مساوي بود بجز در زمانهائي که زنان براي فرزندآوري براي مدتي فعاليت کمتري داشتند . اما با صنعتي شدن و انقلاب صنعتي به دلايل و شرايط خاصي که در حوصله اين گفتار نيست، زنان مجبور شدند در خانه بماند و کار خانگي را انجام دهند و مردان بيشتر در عرصه اجتماع حاضر شدند .
تا اينجا تا حدودي نقش و اهميت کار در شکل گيري برخي از ويژگيهاي جنسيتي زنان و مردان مطرح شد . اين نقش مي تواند در عملکرده هاي هر دو جنس تاثيرات مختلفي داشته باشد . از جمله در تربيت فرزند يا نقشهاي اجتماعي هر دو جنس مهم است .
همانطور که گفتم پس از انقلاب صنعتي حضور زنان در عرصه کار بسيار کم ميشود . اما کم کم با رشد صنعت و سرمايداري و نياز بيشتر به نيروي کار، کارخانه داران متوجه نيروي کار عظيم زنان ميشوند که در خانه بوده و تقريبا بلااستفاده مانده است. بدين سان تلاشهائي براي کشاندن زنان به عرصه کار شروع ميشود . بدين ترتيب، بتدريج درصد حضور زنان در جامعه بيشتر ميشود .
آنتوني گيدنز در کتاب درسي جامعه شناسي خود در اين مورد ميگويد: «تاکنون در کشورهاي غربي کار مزدي غالبا مردانه بوده، اما در طول چند دهه گذشته اين وضعيت بطور ريشه اي تغيير کرده است . روز به روز زنان بيشتري به نيروي کار مي پيوندند. امروزه بين ٣٥ تا ٦٠ درصد از زنانِ داراي سنين بين شانزده تا شصت ساله در اغلب کشورهاي اروپائي داراي کار مزدي بيرون از خانه ميباشند (گيدنز ٢٠٠٣ : ٣٨٧).
گيدنز در مورد دليل حضور بيشتر زنان ميگويد: «يکي از دلايل آن کاهش نيروي کار در دوران جنگ جهاني اول بود ، در سالهاي زمان جنگ، زنان بسياري از کارهائي را که منحصرا در حوزه کارهاي مردانه محسوب مي شد، به خود اختصاص دادند. البته پس از بازگشت مردان از جنگ جاي قبلي خود را بدست آوردند اما الگوي ثابت قبلي شکسته شد .
اگر در سال ١٩٤٥ فقط ٢٩ درصد نيروي کار را زنان تشکيل ميدادند در حال حاضر اين مقدار به ٤٥ درصد نيروي کار رسيده است. در سال ١٩٩٧ بيش از ٧٥ درصد زنان بين سنين ٢٥ تا ٤٥ ساله از نظر اقتصادي فعال بودند، که اين شامل شاغلين در کار مزدي و يا آنهائي که جوياي کار بودند ، ميباشد» (گيدنز ٢٠٠٣ : ٣٩٠).
اما اگر چه حضور زنان در جامعه از نظر کمي بيشتر ميشود، اما از نظر کيفي، بيشتر زنان در حوزه هائي از فعاليت اجتماعي قرار دارند که به عنوان کارهاي سطح پائين محسوب ميشود . مثل معلمي، پرستاري ، منشي گري ، همچنين کارهاي نيمه وقت که معمولا کارهاي سطح پائين ، موقتي و با مزد اندک ميباشد.
گيدنز اين نابرابري در اشتغال زنان و مردان را در سه حوزة جداسازي شغلي ، تمرکز در کار نيمه وقت و شکاف دستمزد ميداند . «کارکنان زن بطور سنتي در شغلهاي با دستمزد کم و کارتکراري متمرکز بودند . بسياري از اين شغلها بسيار جنسيتي شده هستند . بدين صورت که آنها به عنوان کار زنانه محسوب ميگردند. منشگري، شغلهاي نگهداري (مثل پرستاري، مددکاري و بچه داري) بطور وسيعي به عهده زنان بوده و به عنوان شغلهاي زنانه محسوب ميشود. جداسازي جنسيتي شغلي به اين واقعيت اشاره دارد که مردان و زنان در انواع مختلفي از شغلها متمرکز شده اند که براساس فهم غالب از آنچه مناسب مرد و زن است، قرار دارد (گيدنز ٢٠٠٣ : ٣٩١).
به اين سه مورد مي توان ناامني شغلي را نيز اضافه کرد. کيت پورسل (
Kate Pursell
) در مقاله با عنوان ناامني جنسيتي کار (
Gender employment insecurity
) ميگويد: در بريتانيا تقريبا نيمي از کارکنان مزدي زن هستند اما توزيع آنها متفاوت است . بيش از نيمي از کارهاي نيمه وقت در دست زنان است . در رابطه با کار نيمه وقت، با توجه به نمودار زير مشاهد مي شود که در انگلستان در تمامي حوزه ها نسبت اشتغال موقت زنان بيشتر است .
نمودار نسبت شاغلين کار نيمه وقت براساس جنسيت در بخشهاي مختلف
...