نام فایل : ايمني در صنايع

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 17

حجم : 83 کیلوبایت

ايمني صنعتي
ارگونومی (مهندسی فاکتورهای انسانی)
 
ارگونومی بعنوان رشته ای از علوم كه با بدست آوردن بهترين ارتباط ميان كارگران و محيط كاری شان ، مرتبط است تعريف ميشود . ارگونومی با ارزيابی قابليتها و محدوديتهای انسان (بيومكانيك و آنتروپومتری ) ، استرسهای كاری و محيطی (فيزيولوژی كار و روانشناسی صنعتی ) ، نيروهای استاتيك و ديناميك روی بدن انسان (بيومكانيك )، احتياط (روانشناسی صنعتی ) ، خستگی (فيزيولوژی كار و روانشناسی صنعتی )، طراحی و آموزش و طراحی ايستگاه كاری و ابزارها (آنتروپومتری و مهندسی )، سر و كار دارد. بنابراين ارگونومی از خيلی از علوم و مهندسی تشكيل يافته است . موضوع ارگونومی : ارگونومی شغلی تلاش ميكند تا با بازبينی سيستم های كاری ، آنها را در جهت كاهش استرسهای حرفه ای تغيير دهد . اصول ارگونومی در صنعت : طراحی تغيير ، جايگزينی و نگهداری تجهيزات برای ارتقای بهره وری ، زندگی كاری و كيفيت توليد طراحی و تغيير فضاهای كاری و جانمايی كاری برای سهولت و سرعت عمليات خدمات و نگهداری طراحی و تغيير روشهای كاری شامل اتوماسيون و تخصيص وظيفه بين اپراتور و ماشين كنترل فاكتورهای فيزيكی (گرما ،سرما،صدا،ارتعاش ،نور) در محل كار برای توليد بهتر و ايمنی كاركنان فاكتورهای استرس در محيط های كار : هر محيط كاری فاكتورهای استرس مخصوص خود را دارد. در زير فاكتورهای استرس شناخته شده در محل كار آمده است . پيچيدگی و تعدد ابزارهای مورد استفاده در محيط كار وضعيتهای محيطی غير طبيعی (گرما ، صدا ، ارتعاش ، روشنايی ، مواد سمی و …) بار كاری فيزيكی و فكری نتايج بكارگيری ارگونومی موارد زير تعدادی از نتايج بكارگيری اصول ارگونومی در محل كاراست . درك تاثير مخصوص نوع كار روی جسم كاركنان و كارايی شغلی شان پيش بينی پتانسيل اثرات طولانی مدت (يا تجمعی ) كار روی جسم كاركنان ارزيابی تناسب محل كار و ابزارها برای كارگران جهت انجام كار بهبود بهره وری و آسايش كارگران توسط (تطبيق كار برای شخص ) يا تطبيق شخص برای كار نتايج اين قبيل تلاشها دستيابی به بهترين هماهنگی ميان قابليتهای كارگر و نيازمنديهای شغل است . بيومكانيك بيومكانيك تركيبی از فيزيك مهندسی (مكانيك ) ، آنتروپومتری و پايه علوم پزشكی (بيولوژی و فيزيولوژی ) كه از طريق رياضی مرتبط گشته اند . آن قوانين فيزيكی را برای توصيف پديده های بيولوژيكی بدن انسان استفاده ميشود . اصول بيومكانيك جهت مطالعه پاسخهای بدن انسان به بارها و استرس هايی كه در محيطهای كاری بر آن قرار ميگيرد، ميباشد . فيزيولوژی كار : مطالعه عملكرد ارگانيسمهای انسان توسط استرسهای كار ماهيچه ای تحت تاثير قرار ميگيرد. پاسخهای فيزيولوژيك ناشی از كار فيزيكی شامل سيستمهای ماهيچه ای اسكلتی و قلبی عروقی ميباشد. ارزيابی توانايی كاری ضربان قلب اكسيژن مصرفی بيومكانيك حرفه ای بررسی فيزيكی كارگر و ابزار ، ماشين آلات و مواد به نحوی كه كارايی بهينه داشته و كمترين آسيبها متوجه شخص گردد اختلالاتی را كه بدليل عدم تطابق قابليتهای فردی و نيازمنديهای شغلی وجود دارد را به حداقل ميرساند و از بروز يك اختلال اسكلتی –عضلانی پيشگيری مينمايد . جنبه های بهداشتی ارگونومی پيشگيری از بيماريها و اختلالات ناخواسته و غيبت طراحی بهينه ايستگاههای كاری بهترين استفاده از انرژی تلاش كاری بهترين استفاده از منابع و قابليتهای كارگر جنبه های اقتصادی ارگونومی استفاده بهينه از انرژی كه باعث كارايی بيشتر ميگردد دوره های منظم كار و استراحت كه باعث بهره وری بيشتر ميگردد حذف خستگی كه باعث افزايش كيفيت كار ميشود . خستگی ناشی از كار خستگی ناشی از كارعبارتست از ضعف و ناتوانی در تمامی حركات بدن بطوريكه اين نوع خستگی در صنعت بصورت خستگی عضلانی (جسمی ) و خستگی روحی (روانی ) ظاهر ميشود . انواع خستگی خستگی چشمی خستگی كل بدن خستگی فكری خستگی عصبی خستگی مزمن خستگی ناشی از بهم خوردن ريتم روز و شب عوارض خستگی كاهش توجه كاهش دريافت كاهش سرعت عملكرد فيزيكی و ذهنی كاهش دقت و افزايش اشتباه مصرف انرژی بالا جهت ثابت نگهداشتن راندمان احساس خستگی ، گيجی ، و تحريك پذيری.......
عنوان مقاله :  مهندسی عوامل انسانی در برنامه ریزی تولید
بهره گيري از علم ارگونومي در طراحي و برنامه ريزي همواره آرزويي بزرگ براي متخصصان ارگونومي (مهندسي عوامل انساني ) بوده است . ولي تجربه نشان داده كه تحقق اين رويا با مشكلاتي همراه است . براي حصول اين امر; درحال حاضر به ابزارآلات ; روشها و دستورالعمل هاي مربوطه نياز است . در اين مقاله با بازنگري نگرشهاي فعلي ; اين موضوع موردبحث قرار گرفته كه آنچه كه درحال حاضر توصيه مي شود واقعا موردنياز نيست و خصوصا اينكه تحقيق و توسعه را شكل نمي دهد. توصيه گرديده كه درك بهتر فرايندهاي تغيير در سازمان و خصوصا نقش عامل تغييردهنده درك شده و از شناخت سازمان به عنوان محيطي برپايه روابط سياسي خودداري شود.
ايده آلها و واقعيتها
اغلب اين موضوع موردبحث بوده است كه به جاي بهره گيري از ارگونومي دراصلاحات و رفع معايب ايده آل ترين شيوه مداخله ارگونومي ، گنجانيدن آن در برنامه ريزي سيستم هاي توليد و طراحي محصولات است . وينكل و وسترگارد (1996) اين وضعيت را اخيرا با صراحت بيان كرده اند و از مطالعاتي خبر داده اند كه به منظور ايجاد وسايلي براي پيدايش اين حالت ايده آل مي گردد و توسط ايشان و همكارانشان درحال اجرا است .
اسكانديناوي
با وجود اهميت روبه رشد توجه به مشتريان در طراحي محصولات ; درحال حاضرتوجه به كارگران ; چه در طراحي محصولات و چه در طراحي و برنامه ريزي فرايندهاي توليد بسيار به ندرت دنبال مي شود. در بسياري از تحقيقات و مطالعات مشخص گرديده كه توجه به شرايط كار عمدتا در مراحل اجرا و عمليات تحقق مي يابد. يعني ارگونومي يامهندسي عوامل انساني بيشتر يا پس از ايجاد مشكلات آغاز مي گردند يا در اثر شكايات مطرح درباره محيط كار مدنظر قرار مي گيرند چرا كه ابتكارات طراحي مانند مدلسازي ياساير بررسي ها انجام نمي شوند. متعاقبا و در مقايسه با مراحل اوليه برنامه ريزي فرايند;آزادي در تصميم گيري محدود شده و انتخابهاي مرتبط با اقدامات پيشگيري عمدتا ساده (كم هزينه ) مي شوند و به مواردي چون تعمير تجهيزات و وسايلي كه درحال حاضرمورداستفاده قرار مي گيرند و تلاش درجهت اصلاح رفتار كارگران تقليل مي يابند.
در كشورهاي اسكانديناوي ; قانونگذاران ; مراجع دولتي رسمي ; اتحاديه ها; بسياري از كارگران و حتي كارفرمايان و مديران پيشرو از اين حالت به عنوان وضعيتي نامطلوب ياد مي كنند. تمامي گروههاي مذكور توصيه هايي را درمورد ابزار و روشهاي اجراي اين نگرش جديد براي طراحي و برنامه ريزي سيستم هاي توليدي يكپارچه با شرايطارگونومي و مهندسي عوامل انساني و شرايط محيط كار طلب مي كنند. در اين مقاله درمورد وجود روشها و ابزار متعدد قابل استفاده بحث مي شود. بنابراين لازم است كه پيش شرطهاي كاربرد اين نكات در بخشهاي تحقيق و توسعه موردتوجه خاص قرار گيرد.
در قسمت زير شش نگرش متفاوت ارائه شده است . اين نگرشها به عنوان مدلهايي ايده آل شناسايي مي شوند كه گوشه هاي يك شش ضلعي را شكل مي دهند. با تركيب اين شش نگرش مختلف ; نگرشي ملموس و واقعي پديد مي آيد.
1 - نگرش سنتي
در برخي از متون عوامل انساني و ارگونومي مي توان مدلهايي را براي فرايند طراحي يافت . در اين مدلها فرايند طراحي به عنوان يك سري از مراحلي كه بايد توسط تيم طراحان و برنامه ريزان دنبال شود; به تصوير كشيده شده است . ابتدا بايد اهداف و معيارسيستم فرموله شود. دوم ; وظايف موردنياز بايد شناسايي شوند. سوم ; وظايف بين انسان و ماشين تخصيص مي يابند. اين امر امكان ساخت نرم افزار و سخت افزار ازجمله تعامل بين انسان و ماشين را ميسر مي سازد. به صورت هم زمان انتخاب و آموزش كاركنان آغازمي گردد. در مرحله اجرا سخت افزار; نرم افزار و كارمندان در يك جا جمع مي شوند. براين اساس درك ارگونومي ازطريق درج ارگونومي با اهداف كلي و ويژگيهاي جزيي به صورت يكپارچه صورت مي گيرد. به موازات آن كفايت دانش طراحان در پاسخ به اين اهداف وخصوصيات و حداقل دانش كسب آن بايد تضمين گردد. پيشنهادات طراحي بايد باتوجه به اين معيار ارزيابي شوند. اين كار را مي توان ازطريق ارزيابي متخصصان يا كاربران بابهره گيري از نقشه ها و ماكتها به انجام رسانيد. (سينگلتون - 1974; كورلت و ويلسون -1991; كاسمن و روزنبرگ - 1991; و كرومر و گراندژان - 1997) اين نگرش را به طريقي عالي ارائه كردند.
اين نگرش نحوه هدفگذاري و ايجاد ويژگيها را شرح نمي دهد. فرض مي شود كه اهداف صريح ; مشخص و واضح را مي توان در اولين مراحل فرموله كرد به شكلي كه درمراحل بعدي نيز باقي مانده و در تصميم گيري از قاعده و قانون مربوطه بهره مند باشند.درنهايت فرض مي شود كه مي توان راه حلهايي را ارزيابي كرد كه بر اساس اطلاعات كمي و به طور سيستماتيك ايجاد شده اند.
2 - نگرش تكنيكي اجتماعي
نگرش تكنيكي اجتماعي (تورسرود; امري - 1970) شباهتهاي زيادي با نگرش سنتي دارد. ولي اين نگرش فرايند طراحي را به عنوان طراحي دو زيرمجموعه متمم به تصوير مي كشد كه عبارتند از زيرمجموعه تكنيكي و زيرمجموعه اجتماعي فرايند توليد.هريك از اين سيستم ها از معيار خاص خود برخوردارند. بنابراين وظيفه اصلي در اين جابهينه سازي تركيب اين دو است . به صورت سنتي معيار طراحي سيستم فني توجهي راارائه نمي دهد و به صورت يكسان با نيازهاي كيفي و بهره وري تصور مي گردد كه توسطمديريت فرموله شده است . سيستم تكنيكي ، برخي از فعاليتهاي قابل توجه را تعريف مي كند ولي مشخص نمي كند كه اين فعاليتها را چگونه مي توان در مشاغل كارمندان تركيب ساخت . اين امر به فعاليت طراحي تبديل مي شود كه بايد با توجهي خاص به معيارهاي حاصل از زيرمجموعه اجتماعي مدنظر قرار گيرد. اين موارد با توجه به آنچه به عنوان يك شغل جذاب شناخته مي شود، مدنظر قرار مي گيرد. به عنوان مثال مي توان به نيازهاي روحي - رواني مشاغل كه به عنوان مجموعه اي از نيازهاي اصلي تمام مردم درارتباط با كارشان توسط تورسرود و امري (1970) فرموله شده اشاره كرد. اغلب درطراحي مشاغل ، غني سازي شغل و ايجاد گروههاي نيمه خودگردان توصيه مي شود ولي مدارك موجود روشهاي متعددي را براي تركيب فعاليتهاي كار در مشاغل ارائه نمي دهند.ايده اصلي به صورت گنجانيدن فعاليتهاي برنامه ريزي ، اجرايي و كنترل مرتبط در وظيفه افراد (غني سازي شغل ) يا وظايف تخصيص داده شده به گروه است .
يكي از روشهاي انجام اين كار گنجاندن شناسايي فعاليتهاي اصلاحي و انحراف واداره وظايف مشابه فردي يا گروهي (روش ماتريس انحرافات ) است .
علاوه بر اين ، بهينه سازي تركيب نگرش فني اجتماعي بر تشريك مساعي بين كارمندان و مديريت در فرايند طراحي تاكيد دارد. هدف اصلي ، ايجاد زيربناي سازماني (يعني ايجاد گروه ) برپايه درك عمومي طراحي فرايند توليد است به نحوي كه معيارهاي هر دو زيرمجموعه را شامل شود.
3 - توسعه منابع براساس اتحاديه ها
نگرش سوم را مي توان به عنوان واكنشي دربرابر تجربيات جمع آوري شده در زمينه نگرش فني اجتماعي ، خصوصا در سوئد درنظر گرفت . نگرش فني اجتماعي اختلاف ميان مديران و كاركنان و احتمال اشتراك مساعي ايشان در طراحي فرايند توليد راموردبحث قرار نمي دهد. اختلافاتي در رابطه با علائق ، قدرت و منابع (دانش ، اطلاعات ومنابع مالي ) وجود دارد. بنابراين اين نگرش بر احتمالات ايجاد منابعي براي طرف ضعيف تر اين مشاركت ، يعني كارگران متمركز است . اين نگرش برپايه يك شخص متمركزنيست . بلكه براساس زيربناي سازماني است كه توسط اتحاديه ها ايجاد و برقرار شده است (ساندربرگ 1992).
به طور اساسي ، مشاركت به عنوان مذاكرات بين مديران و كارگران به تصوير كشيده شده است . هدف اين نگرش آموزش مشاركت كاركنان در طراحي تيم ها و به همان نسبت انجام مذاكرات است . اين امر از طريق درك وظيفه طراحي از نقطه نظر علائق جمعي كارگران صورت مي گيرد.
به علت تجربياتي كه در زمينه چگونگي اين فعاليتها توصيه شده ، روشهايي ايجادگرديده است . روشهاي ويژه به شرح تجزيه وتحليل فعاليتهاي كار و شبيه سازي و ساخت ماكتهايي به اندازه اصلي بوده اند. اين روشها و شيوه هاي سنتي برنامه ريزي هستند، ليكن در مجموعه هاي اجتماعي قرار گرفته اند.
اين نگرش در متون مربوطه به خصوص در طراحي سيستم هاي اطلاعاتي ديده مي شوند ولي درعمل مشكلاتي در پيشرفت و كسب نتيجه وجود داشته كه يكي از دلايل آن اثر گسترده بر قدرت ارتباط در محيط كار است . درعين حال موفقيت اين نگرش به ايجاد انگيزش و منابع در اتحاديه هاي بومي يا منطقه اي بستگي دارد. مي توان توجه داشت كه گروههاي بسيار كمي از كارگران از انگيزش و شكيبايي موردنياز براي به واقعيت درآوردن اين نگرش برخوردارند.
درنهايت و براساس تجارب فعلي راه حضور محققان يا مشاوران به عنوان افرادي كه به تسهيل امور مي پردازند به عنوان پيش نيازي براي فعاليتهاي طويل المدت به نظرمي رسد.
...