نام فایل : اخلاق نبوي و سياست 14 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 11

حجم : 123 کیلوبایت

مقدمه:
در اين مقاله به جلوهايي از اخلاق پيامبر در سياست مي پردازيم و چون سياست بحث گسترده اي را مي طلبد ما فقط سياست آن حضرت را در جنگ، مورد بررسي قرار مي دهيم و با اهداف رسول اكرم در جنگها،آگاهي ايشان با فنون وسياست هاي جنگي آشنا مي شويم.
معني " سيره "
ابتدا لغت "سيره" را معني بكنيم كه تا اين لغت را معني نكنيم نمي‌توانيم سيره پيغمبر را تفسير بكنيم. "سيره" در زبان عربي از ماده "سير" است
-
لغت " سيره " را شايد از قرن اول و دوم هجري مسلمين به كار بردند . گواينكه در عمل ، مورخين ما از عهده خوب بر نيامدند ولي لغت بسيار عالي انتخاب كردند . شايد قديمترين سيره ها را ابن اسحاق نوشته كه بعد از او ابن هشام آن را به صورت يك كتاب درآورده است. و مي‌گويند ابن اسحاق شيعه بوده و در حدود نيمه قرن دوم هجري مي زيسته است.
. "سير" يعني‌حركت، رفتن، راه رفتن.
" سيره " يعني نوع راه رفتن . سيره بر وزن فعلة است و فعله در زبان عربي دلالت مي كند بر نوع . مثلا جلسه يعني سبك و نوع نشستن ، و اين نكته دقيقي است . سير يعني رفتن ، رفتار ، ولي سيره يعني نوع و سبك رفتار .
آنچه مهم است شناختن سبك رفتار پيغمبر است . آنها كه سيره نوشته اند رفتار پيغمبر را نوشته اند . اين كتابهايي كه ما به نام سيره داريم سير است نه سيره . مثلا سيره حلبيه سير است نه سيره ، اسمش سيره هست ولي واقعش سير است . رفتار پيغمبر نوشته شده است نه سبك پيغمبر در رفتار ، نه اسلوب رفتار پيغمبر ، نه متد پيغمبر.
سبك شناسي
مسئله متد خيلي مهم است. مثلا در باب شعر، رودكي را مي گوئيم شاعر، سنائي را هم مي گوئيم شاعر، مولوي را هم مي گوئيم شاعر، فردوسي را هم مي گوئيم شاعر‌، صائب را هم مي گوئيم شاعر، حافظ را هم مي گوئيم شاعر. براي يك آدمي كه وارد سبك شعر نباشد همه شعر است . مي گويد شعر، شعر است ديگر، شعر كه فرق نمي كند ولي يك آدم وارد مي فهمد كه شعر سبكهاي مختلف دارد، شعر به سبك هندي داريم‌، شعر به سبك خراسان داريم، شعر مثلا به سبك عرفان داريم، و سبكهاي ديگر در شعر شناسي آنچه مهم است سبك شناسي است كه ملك الشعراي بهار كتابي در سبك شناسي نوشته است . حتي در نثر هم سبك شناسي هست و اختصاص به شعر ندارد. سبك شناسي غير از شعر شناسي و غير از شان هم شيعه هستند، خواجه نصيرالدين يك عالم است‌. ولي يك آدم وارد مي‌داند كه ميان سبك و متد و روش اين عالمها از زمين تا آسمان تفاوت است . يك عالم سبكش سبك استدلالي و قياسي است يعني در همه مسائل از منطق ارسطوئي پيروي مي كند  اگر طب را در اختيار او قرار بدهي طب را مي خواهد با منطق ارسطوئي به دست بياورد ، اگر فقه را هم به او بدهي مي خواهد با منطق ارسطوئي استدلال بكند، اگر ادبيات و نحو و صرف را هم در اختيارش قرار بدهي منطق ارسطوئي را در آن به كار مي برد ، سبكش اينگونه است
يكي ديگر سبكش سبك تجربي است ، مثل بسياري از علماي جديد . مي گويند فرق سبك ابوريحان بيروني و سبك بوعلي سينا اين است كه سبك بوعلي سينا منطقي ارسطوئي است ولي سبك ابوريحان بيروني بيشتر حسي و تجربي بوده است ، با اينكه اينها معاصر هم و هر دو هم نابغه هستند . يك نفر سبكش عقلي است ديگري سبكش نقلي است‌. بعضي اصلا سبك عقلي هيچ ندارند ، در همه مسائل اعتمادشان فقط به منقولات است‌، غير از منقولات ديگر به هيچ چيز اعتماد ندارند
.
مثلا مرحوم مجلسي اگر طب هم بخواهد بنويسد مي خواهد طبي بنويسد براساس منقولات ، و چون تكيه اش روي منقولات است خيلي اهميت هم نمي دهد به صحيح و [ سقيمش ] يا لااقل در كتابهايش همه را جمع مي‌كند .
اگر مي‌خواهد در سعد و نحس ايام هم بنويسد باز به منقولات استناد مي كند . يكي سبكش منقول است يكي سبكش معقول است ، يكي سبكش حسي است ، يكي سبكش استدلالي است، يكي سبكش مثلا به قول امروزيها ديالكتيكي است يعني اشياء را در جريان و حركت مي بيند، يكي سبكش استاتيك است يعني اصلا حركت را در نظام عالم دخالت نمي دهد . چندين سبك وجود دارد. حال مي آييم در رفتارها . رفتارها نيز سبكهاي مختلف دارد. سيره شناسي يعني سبك شناسي. اولا يك كليتي دارد: سلاطين عالم به طور كلي يك سبك و يك سيره و يك روش مخصوص به خود دارند با اختلافاتي كه ميان آنها هست.
 فلاسفه يك سبك مخصوص به خود دارند ، رياضتكشها يك سبك مخصوص به خود دارند‌. پيغمبران به طور كلي يك سبك مخصوص به خود دارند و هر يك را كه جدا در نظر بگيريم يك سبك مخصوص به خود دارد ؛
مثلا: پيغمبر اكرم يك سبك مخصوص به خود دارد. در اينجا يك نكته ديگر را بايد عرض بكنم : اين كه عرض كردم در هنر سبكها مختلف است، در شعر سبكها مختلف است، در تفكر سبكها مختلف است، در عمل سبكها مختلف است اين براي آدمهايي است كه سبك داشته باشند.
اكثريت مردم اصلا سبك ندارند . خيلي افراد كه شعرمي گويند اصلا سبك ندارند، سبك سرش نمي شود . خيلي از اين هنرمندها ( شايد اين كوبيستها اينطور باشند ) اساسا سبك سرشان نمي شود . خيلي از مردم در تفكرشان اصلا سبك و منطق ندارند‌، يك دفعه به نقل استناد مي كند، يك دفعه به عقل استناد مي كند، يك دفعه حسي مي شود‌، يك دفعه عقلي مي شود‌. اينها مادون منطقند‌. من به مادون منطق ها كار ندارم‌. در رفتار هم اكثريت قريب به اتفاق مردم سبك ندارند. به ما اگر بگويند سبكت را [ در رفتار ] بگو، سيره خودت را بيان كن، روشت را بيان كن، تو در حل مشكلات زندگي [ چه روشي داري؟ پاسخي نداريم ]. هر كسي براي خودش در زندگي هدف دارد، هدفش هر چه مي خواهد باشد ، يكي هدفش عالي است ، يكي هدفش پست است، يكي هدفش خداست، يكي هدفش دنياست . بالاخره انسانها هدف دارند . بعضي افراد براي هدف خودشان اصلا سبك ندارند، روش انتخاب نكرده اند، روش سرشان نمي شود، ولي قليلي از مردم اينجورند و الا اكثريت مردم دون منطقند، دون سبكند ، دون روشند، به اصطلاح هرج و مرج [بر اعمالشان حكمفرماست و] همج رعاع [ هستند ]. سيره پيغمبر يعني سبك پيغمبر‌، متودي كه پيغمبر در عمل و در روش براي مقاصد خودش به كار مي برد. بحث ما در مقاصد پيغمبر نيست .
 
 مقاصد پيغمبر عجالتا براي ما محرز است . بحث ما در سبك پيغمبر است، در روشي كه پيغمبر به كار مي برد براي هدف و مقصد خودش . مثلا پيغمبر تبليغ مي كرد . روش تبليغي پيغمبر چه روشي بود؟ سبك تبليغي پيغمبر چه سبكي بود؟ پيغمبر در همان حال كه مبلغ بود و اسلام را تبليغ مي كرد، يك رهبر سياسي بود براي جامعه خودش از وقتي كه آمد به مدينه، جامعه تشكيل داد، حكومت تشكيل داد،  خودش رهبر جامعه بود. سبك و متود رهبري و مديريت پيغمبر در جامعه چه متودي بود؟ پيغمبر در همان حال قاضي بود و ميان مردم قضاوت مي كرد. سبك قضاوتش چه سبكي بود؟ پيغمبر مثل همه مردم ديگر زندگي خانوادگي داشت،  زنان متعدد داشت، فرزندان داشت. سبك پيغمبر در " زن داري " چگونه بود؟ سبك پيغمبر در معاشرت با اصحاب و ياران و به اصطلاح مريدها چگونه بود؟ پيغمبر دشمنان سرسختي داشت. سبك و روش پيغمبر در رفتار با دشمنان چه بود؟ و دهها سبك ديگر در قسمتهاي مختلف ديگر كه اينها بايد روشن بشود.
سبكهاي مختلف در رفتار
مثلا رهبرهاي اجتماعي و سياسي، بعضي اساسا سبكشان يعني آنچه كه بدان اعتماد دارند فقط زور است، يعني جززوربه چيزديگري ايمان و اعتماد ندارند منطقشان اين است : يك گره شاخ ازدوذرع دم بهتر است.
يعني غير زور هر چه هست بريز دور، سياستي كه الان آمريكائيها در دنيا عمل مي كنند كه معتقدند مشكلات را فقط و فقط با زور مي شود حل كرد، غير زور را رها كن. بعضي ديگر در سياست و در اداره امور بيش از هر چيزي به نيرنگ و فريب اعتماد دارند: سياست انگليس مابانه ، سياست معاويه اي. آن اولي سياست يزيدي بود. يزيد و معاويه هر دو از نظر هدف يكي هستند، هر دو شقي و اشقي الاشقياء هستند ولي متود يزيد با متود معاويه فرق مي كند. متود يزيد الدرم بولدرم يعني زور بود ولي متود معاويه بيش از هر چيز ديگر نيرنگ، فريب، نفاق، حقه بازي و مكاري بود. يك نفر ديگر ممكن است متودش بيشتر اخلاق به معني واقعي باشد.
 نه تظاهر به اخلاق كه باز مي شود همان نيرنگ معاويه اي، صداقت، صفا و صميميت . تفاوت سيره علي ( ع ) و سيره معاويه در سياست در همين بود. اكثر مردم زمان، سياست معاويه را ترجيح مي دادند، مي گفتند، سياست يعني همين كاري كه معاويه
مي كند. مي آمدند به علي ( ع ) مي گفتند: تو چرا همان متودي را كه معاويه به كار مي برد به كار نمي بري تا كارت پيش برود؟ تو به اين فكر باش كه كارت پيش برود، حالا هر چه شد، يك جا آدم بايد پول قرض كند، از اين بگيرد به آن بدهد، يك جا هم يك وعده اي مي دهد، دروغ هم درآمد درآمد ، مي تواند وعده بدهد بعد هم عمل نكند. بگذار كارت پيش برود، آن مهمتر است. تا جايي كه براي بعضي توهم پيدا شد كه شايد علي اين راهها را بلد نيست، معاويه زيرك و زرنگ است، علي اين زرنگيها را ندارد، كه فرمود: و الله ما معاويه بادهي مني چرا اشتباه مي كنيد؟ ! به خدا قسم كه معاويه از من داهيه تر و زيركتر نيست . شما خيال مي كنيد من كه غذر به كار نمي برم راهش را بلد نيستم؟! و لكنه يغدر و يفجر او عذر و نيرنگ به كار مي برد و فسق و فجور مي كند. و لولا كراهية الغدر لكنت من ادهي الناس. اگر نبود كه خداي متعال دوست نمي دارد  غداري را، آنوقت مي ديديد من به آن معنايي كه شما اسمش را گذاشته ايد دهاء و معاويه را داهيه مي خوانيد [ داهيه هستم يا نه؟ ] آنوقت مي ديديد كه داهيه كيست، من داهيه هستم يا معاويه؟
...