نام فایل : راهكارهايي علمي براي تقويت روحية مذهبي كودكان

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 15

حجم : 44 کیلوبایت

راهكارهايي علمي براي تقويت روحية مذهبي كودكان
از شگفتيهاي دنياي كودكان، ايمان و باورهاي مذهبي آنهاست. كودك، فطرتي خداآشنا دارد، از آن جهت كه نفخه اي از روح خدا در ذات اوست. مباني بسياري از باورهاي مذهبي در درون او وجود دارد كه با اندك تذكري از والدين و مربيان و با يافتن مصداقهايي در جهان خارج مي كوشد آن را بپذيرد و خود را با آن تطابق دهد. شك نيست كه معني و مفهوم مذهب و تعاليم آن بسيار و در برگيرنده همه جوانب حيات انسان است ولي كودك از مذهب آن چيزي را مي پذيرد كه متناسب با خواسته هاي او و مبتني بر مشاهدات، تجارب و يافته هاي شخصي اوست. به تدريج كه رشد كودك بيشتر شده و آگاهيهاي او افزایش می یابد . دامنه ارتباط او با مذهب بيشتر شده و موجبات پيدايش حالاتي را در او فراهم مي آورد كه مي توان نام آن را «حالات مذهبي» ناميد.1
حال بايد به اين پرسش، پاسخ گفت كه برخورد پدران و مادران با چنين ذخاير بزرگ معنوي چگونه بايد باشد و نقش آنها در پرورش صحيح رفتارهاي مذهبي كودكان چيست؟
ما در اينجا براي پاسخ به اين سئوال اساسي، تنها به گوشه اي از اين مسئوليت بزرگ اشاره مي كنيم و راهكارهاي عملي در جهت پرورش هرچه بيشتر اين فطرت پاك خدا آشنا را تنها در محدوده سني، از هنگام تولد تا قبل از بلوغ شرعي كودك بررسي مي كنيم.
تربيت كودك در فاصله تولد تا قبل از بلوغ شرعي را تحت عنوان تمهيد يعني آماده سازي براي ورود در قلمرو اصلي تربيت مي نامند. تمهيد خود به دو مرحله تقسيم مي شود: 1. مرحله اول: تا سن7 سالگي  2. مرحله دوم: از7سالگي تا بلوغ شرعي
كه هركدام از اين مراحل، روشهاي تربيتي خاص خود را مي طلبد.
مرحله اول
ويژگي اساسي هفت سال اول زندگي به لحاظ تربيتي، رها گذاشتن كودك و حاصل آن «بازي» است. چنان كه در روايت آمده است: «فرزندت را واگذار تا به مدت هفت سال بازي كند.»1 اهميت تربيتي بازي، بسيار حايز اهميت است. بازي زمينه كنترل بدني كودك را فراهم مي آورد و در عين حال در رشد شخصيت كودك نقش اساسي دارد. بازي همچنين در تحول اجتماعي كودك، قدرت شگرفي داشته و باعث پيشرفت زبان و روابط اجتماعي او مي گردد و در شكوفايي خلاقيت كودك، تأثير تعيين كننده اي دارد. بازي والدين و بزرگسالان نيز با كودك، آثار و نتايج خاصي دارد كه در بازي كودكان و همسالان با هم مي توان اين آثار را يافت. از جمله اينكه او در بازي با والدين مي تواند زبان و استعمال صحيح واژه ها را فرابگيرد و نيز در اين بازي، احساس حرمت و عزت ويژه اي مي كند.
علاوه بر بازي در مرحله اول تربيت كودك بايد اصول و روشهاي زير را نيز به كار بست:
1.
          
اصل اول:
 
بايد ظواهر كودك را به سمت گفتارها و رفتارهاي مطلوب سوق داد.  مثلاً در مورد كودك  گوشه گير و ساكت، مقتضاي تغيير ظاهر درباره او آن است كه بي تحركي او را به تحرك تبديل كنيم.
در مورد اصل اول مي توان از روش تلقين استفاده كرد. عموماً تلقين كودك به خود در پي تلقين ديگران به وي پديدار مي شود. مثلاً پدر درباره فرزند خود، خطاب به خود و يا خطاب به ديگران مي گويد كه او خوراكي هايش را با دوستانش تقسيم مي كند يا از تاريكي نمي ترسد. يا كودك را در معرض انجام عملي قرار دهيم تا از اين طريق، حالات دروني خوبي در وي ظاهر شود. مثلاً پولي را به كودك بدهيم و بگوييم آن را به فقير بدهد تا با اين عمل، انگيزه و كشش كمك به ديگران در وي پديدار گردد.
2.
          
اصل دوم:
اصلاح شرايط و روشهاي زمينه سازي، تغيير موقعيت و اسوه سازي: برطبق اين اصل بايد به جاي تمركز بر خود كودك و رفتارهاي او، نظر به پيرامون او انداخت و روابط او را با محيط و عوامل محيطي مورد تغيير قرار داد. كودك به رنگ پيرامون خويش مي گرايد و با تغییر  پيرامون وي، خود او نيز دگرگون مي شود. اگر پدر و مادر، بنا را بر حبس نگذارند، ناگزير كودكشان هم شاهد بدكرداريها خواهد بود و هم مستمع دشنامها. در اينجا وظيفه پدر و مادر چيست؟ در اين خصوص روشهاي تربيتي خاصي وجود دارد كه در نظام تربيتي اسلام با حساسيت كاملي مورد توجه قرار گرفته است.
روش تربيتي اول، روش زمينه سازي است. زمينه سازي دو وجه دارد كه يكي ناظر به فراهم آوردن شرايطي است كه احتمال بروز رفتارها و حالات مطلوب را بالا برده و از به وجود آمدن شرایطی كه منجر به بروز رفتارها و حالات نامطلوب می شود ؛ جلوگیری می كند . و ديگري، پيشگيري است. پيشگيري در قرآن بسيار مورد توجه قرار گرفته تا، هرجا امكان لغزشي هست اعم از لغزشهاي اخلاقي، عقيدتي و اجتماعي، از آن جلوگيري شود. به طور مثال در مسایل اخلاقي يكي از مواردي كه درباره آن پيشگيري به كار رفته، امور جنسي است. در سوره نور، دستور العملي در رابطه با كودكان نابالغ داده شده كه آنها براي داخل شدن به اتاق والدين، بايد در سه وقت اجازه بگيرند: قبل از نماز صبح، بعدازظهر به هنگام استراحت و پس از نماز عشاء به هنگام خواب.
روش تربيتي دوم، تغيير موقعيت است. تغيير موقعيت از حيث موقعيت زماني، مكاني و اجتماعي همه قابل توجه است. مثلاً با تغيير و تنظيم ساعات خواب مي توان كودك را سحرخيز بارآورد و بدين ترتيب، آثار نامطلوب دير خوابيدن و دير بيدار شدن را از وي زدود. همچنين از جهت موقعيت مكاني، قرار دادن كودك در محيطهاي وسيع و روبرو ساختن او با ابزار، اشيا، گياهان و حيوانات مختلف، آثار عاطفي برجسته اي به بار مي آورد.
روش تربيتي سوم، اسوه سازي است. اسوه و الگو در اين سنين از اهميت زيادي برخوردار است زيرا كودك به سبب تقليد از آداب، حركات و رفتارهاي والدين , بزرگسالان و  همبازيها، همواره چشم به اسوه ها و الگوها دارد.  اسوه هاي مطلوب را بايد در معرض ديد كودك قرار داد و الگوهای نامطلوب را اگر نتوان حذف كرد بايد مورد توضيح و تبيين قرار داد و جهت نامطلوب شمردن آنها را براي كودك باز گفت.
3.
          
اصل سوم:
...