نام فایل : قلمكاري 7ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 6

حجم : 224 کیلوبایت

قلمكاري ، هنري برخاسته از تاريخ ايران زمين
هنر قلمكاري يكي از هنرهاي اصيل در صنايع دستي اين مرز و بوم به شمار مي رود كه قدمتي چند ساله در سرزمين ايران دارد.
اصفهان يكي از مهمترين مراكز اين هنر است كه هنرمندانش از دير باز با اين هنر آشنا بوده اند.
سازمان علمي فرهنگي ملل متحد (يونسكو) به تازگي به منظور ارج نهادن به اين هنر ايراني و تقدير از تعالي آن در نزد هنرمندان، مهر اصالت آن را در اصفهان به يكي از هنرمندان اين فن اعطا كرد.
* تاريخچه قلمكار
قلمكارسازي از پيشه‌هاي كهن و قديمي ايران است كه قرنها در اوج شهرت بوده است.
اين هنر به همراه نقاشي روي پارچه از دوره مغولها در ايران مرسوم شد و به همين دليل است كه در دوره فوق به علت حمايت و پشتيباني خوانين مغولي پارچه‌هاي منقوش و چيني در بازارهاي ايران فروش فوق‌العاده‌اي پيدا كرده بود.
ايرانيان نيز براي رقابت با چيني‌ها دست به ابتكاراتي زدند كه از آن جمله ابداع نقاشي به روي پارچه يا به اصطلاح پارچه‌هاي قلمكار است.
در دوره صفويه اين هنر گسترش يافت. در حقيقت مي‌توان گفت دوره پررونق اين صنعت از زمان صفويه شروع و به اواسط عصر قاجاريه ختم گرديد.
در زمان صفويه بيشتر لباسهاي مردانه و زنانه از پارچه‌هاي قلمكار تهيه مي گرديد و اين پارچه‌ها در آن زمان شهرت فراوان داشت.
يك نوع قلمكار با طرح و نقش خاص خود به نام دلگه جهت لباس مردانه و زنانه تهيه مي‌شد.
از ديگر انواع قديمي قلمكار مي‌توان خمرها ي زريا اكليلي، جيگرنات قرمز و جيگرنات بنفش را نام برد.
تلاش پيگير صنعتگران قلمكارساز و استقبالي كه از آن مي‌شد موجب ازدياد تقاضا براي اين‌گونه پارچه‌هاي نقش دار شد و چون عرضه محدود بود، صنعتگران را به چاره انديشي و پيدا كردن راه حل جهت عرضه بيشتر با همان كيفيت هنري واداشت.
در اين مورد تنها راه چاره را ايجاد نقوش مورد نظر بر روي قالب و انتقال قالب‌هاي مذكور روي پارچه دانستند.
هنرمندان در آغاز تنها از يك يا چند قالب استفاده مي‌كردند و بقيه را با دست مي‌كشيدند ولي پس از چندي با طراحي روي كاغذ و انتقال اين طرحها بر روي قالب و حكاكي و قالب تراشي، استادكاران فن توانستند به طور كلي محصولات قلمكار را به وسيله قالب زني توليد كنند.
* مراكز توليد
شهر اصفهان كه در زمان صفويه مركز و پايتخت ايران بود، يكي از مراكز عمده تجمع هنرآفرينان و صنعتگران گرديد و هنرمندان از گوشه و كنار ايران به اين شهر روي آوردند وسعي در توليد و عرضه محصولات مختلف از جمله قلمكار با عالي‌ترين كيفيت هنري نمودند.
در حال حاضر شهر اصفهان مركز توليد قلمكار ايران است و در شهرهاي دامغان و سمنان هم نوعي قلمكار خاص منطقه تهيه مي‌گردد.
محصولاتي كه امروزه از پارچه قلمكار تهيه مي‌شود عبارتند از: لباس، سجاده، سفره، رولحافي، پرده، مجمعه پوش، بقچه، سوزني، حمام،قطيفه، كتيبه، كلاه، قبا، شليته، روكش‌صندلي، روميزي، روتختي، دستمال، زير لباسي، سربخاري ، كيف ، دامن، كفش زنانه و براي مصارف دكوراسيون.
* قالب‌ها و قالب تراشان
قالب تراشي يكي از هنرهاي ظريف و بسيار مهم و قديمي اصفهان است كه از استادان اين فن فعلا به جز عده معدودي باقي نمانده اند.
استاد كاران قديمي بهترين چوب را براي تراش قالب چوب‌هاي گلابي و زالزالك تشخيص داده‌اند كه معمولا چوب زالزالك را براي قالب‌هاي ريز استفاده مي‌كردند كه ازن روش تا اكنون نيز هم چنان ادامه دارد.
هر چه نقش‌ها در يك قالب درشت‌تر باشند كار تراش آسانتر و هر چه نقوش ريزتر باشند به همان نسبت كار تراش مشكلتر مي‌شود.
براي اينكه يك قالب كامل شود از ابتدا يعني جور كردن چوب تا زماني كه قالب آماده نقش‌زني مي‌شود چندين مرحله طي مي‌شود كه به طور مختصر عبارتست از :
- جور كردن چوب قالب - پيه دادن كه به سه دليل صورت مي‌گيرد. دوام چوب را زيادتر مي‌كند، چوب را براي‌تراش نرم مي‌كند و مانع نفوذ و ايجاد تغييرات و شكستگي در آن مي‌شود - ليسه يا پوليش كردن چوب - طرح ريزي كه در آن پوسته سائيده شده انار يا ما زوج را با لعاب كتيرا مخلوط كرده مايع‌حاصله را روي سطح صاف چوب مالند. اين عمل براي آن صورت مي‌گيرد كه طرح آماده شده از رو ي كاغذ بر روي چوب منتقل شود.
...