نام فایل : خلقت انسان از نظر قرآن 15ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 27

حجم : 137 کیلوبایت

خلقت انسان از نظر قرآن
مقدمه :
انسان تنها موجودي است كه از دو بعد مادي و غير مادي شكل گرفته است اين موجود يگانه چنان كه قرآن كريم به آن اشاره مي فرمايد رشد خود را از خاك شروع كرده و مراحل مختلف تكامل را پشت سر گذاشته تا آن جا كه روح خدايي در درون وي شكوفا شده و همراه وي وهمگام با هم به حركت در آمده و با طي مراحل گوناگون صفات و ويژگي هاي همچون عقل ، عشق و عواطف انساني را از خود به مرحله ي ظهور و شكوفايي رسانده است .
آنچه هميشه ذهن انسان را متوجه كرده و در طول تاريخ او را به تلاش و تفكر واداشته است معرفت نفس يا خودشناسي است انسان درپي شناختن خود گاه به راه درست و گاه به نادرست گام نهاده است .
قرآن كريم به منظور دستيابي به خودشناسي و رشد شخصيت و ارتقاي نفس انسان به مدارج كمال انساني ، مناسبترين و بهترين راهي را كه بتواند زمينه ي خوشبختي دنيا و آخرت او را فراهم كند به وي نشان داده است در قرآن كريم آيات بسياري وجود دارد كه فطرت موجودي انسان و حالات گوناگون روان او را متذكر شده و علل انحراف و بيماري و همچنين راههاي تهذيب و تربيت و معالجه ي روان انسان را به طور جامع نشان داده است ما مي توانيم كه كمك حقايقي كه در قرآن درباره ي انسان و صفات و حالات گوناگون رواني او آمده است بخوبي شخصيت انساني خويش را رشد دهيم و همچنين انگيزه هاي اصلي محرك رفتار انسان و عواملي را كه در هماهنگ كردن شخصيت و تكامل و ايجاد بهداشت رواني انگيزه بسزايي دارند بشناسيم زيرا قرآن سخن آفريدگار انسان است و بديهي است كه آفريدگار به طبيعت و اسرار آفرينش مخلوق خود داناتر است (الا يعلم من خلق و هو اللطيف الخبير ) آيا آن خدايي كه خلق را آفريد عالم ( به اسرار آنها ) نيست و به حال آنكه به باطن ( و ظاهر همه ي ) امور عالم آگاه است سوره ي ملك آيه 14
انگيزه هاي رفتار در قرآن :
انگيزه ها نيروهاي محركي هستند كه در موجود زنده خالقي از نشاط و فعاليت بر مي انگيزند و رفتارش را آشكار مي سازند و او را در سوي هدف يا هدف هاي مشخص راهنمايي مي كنند . انگيزه ها وظايف ضروريت و مهمي براي موجود زنده انجام مي دهند در واقع اين انگيزه ها هستند كه انسان را به برآمدن نيازهاي اساسي و ضروري زندگي و آدمي آن وامي دارند و نيز او را به انجام بسياري از كارهاي مهم ديگر در هماهنگ كردن انسان با محيط زندگي مفيد هستند بر مي انگيزند روان شناسان جديد انگيزه ها را به دو بخش اصلي تقسيم مي كنند و آنها عبارتند از :
انگيزه هاي فيزيولوژيك :
اين انگيزه ها ، در نيازهاي فيزيولوژيك يك جسم و عوارضي كه در بافت هاي بدن مانند كمبود مواد لازم براي بدن را به هم خوردن تعادل آن به وجود مي آيند مربوط مي شود اين انگيزه ها رفتار فرد را در جهت اهدافي كه نيازهاي فيزيولوژيك بدنش را بر آورده كنند راهنمايي مي كنند و يا نقص و كمبودي رتا كه گاهي در بافت هاي بدن به وجود مي آيد جبران مي كنند و آن را از توازن به حالت گذشته بر مي گردانند .
انگيزه هاي رواني :
اين انگيزه ها به وسيله ي فراگيري در جريان رشد اجتماعي فرد قابل حصول هستند . و انگيزه هايي هستند كه مستقيما در مورد انگيزه هاي فيزيولوژيك مانند گرسنگي و خستگي صادق است .
انفعال ها در قرآن :
مشيت حكيمانه ي خداوند چنين اقتضا مي كند كه يك سلسله حالتهاي انفعالي در انسان و نيز حيوان قرار دهد اين عواطف ( علاوه بر انگيزه ها ) در حفظ نسل و بقاي نسل انسان و حيوان به آنها كمك مي كنند مثلا ترس كه حالتي انفعالي است باعث مي شود از خطرهايي كه تهديد مان مي كند دوري كنيم و حالت انفعالي خشم ما را به دفاع از خود و مبارزه براي بقا وا مي دارد و يا حالت انفعالي محبت ، اساس و پايه يي پيوند دو جنس نر و ماده ( در انسان و حيوان ) و جذب هر كدام به ديگري براي بقاي نوع مي باشد .
ميان انگيزه ها ( عواطف فعال ) و عواطف انفعالي رابطه ي مستحكمي وجود دارد چون هر انگيزه اي معمولا همراه يك حالت انفعالي است مثلا هر گاه انگيزه اي در انسان به اوج خود برسد و براي مدتي از ارضاي آن جلوگيري به عمل آيد به انسان حالتي از تنش دست مي دهد و اين حالت معمولا با حالت وجداني و انفعالي اندوه و گرفتگي همراه است اما ارضاي انگيزه ي مزبور حالت شادي و خوشحالي به همراه دارد علاوه بر اين عواطف انفعالي درست مانند انگيزه ها ، وظيفه ي جهت دادن به رفتار وارشاد را نيز انجام مي دهند به عنوان مثال حالت انفعالي ترس انسان را به فرار و دورشدن از خطر وامي دارد و حالت انفعالي خشم شخصي را به دفاع از خود و گاهي حتي به تجاوز وادار مي كند و يا حالت انفعالي محبت باعث نزديكي انسان به محبوبش مي شود و در قرآن كريم توصيف دقيقي درباره ي بسياري از عواطف انفعالي مانند ترس و خشم ، محبت ، شادي ، نفرت ، غيرت ، حسد پشيماني ، شرم و خواري كه انسان آنها را احساس مي كند آمده است .
غلبه بر انفعال ها :
قرآن به ما توصيه كردهاست كه بر هر يك از انفعال هاي غم و شادي مسلط باشيم ما نبايد نسبت به مصائب و حوادث غم انگيزي كه در زندگي براي خود ما يا فرزندان يا متملكات و اموالمان پيش مي آيد بيش از اندازه اظهار اندوه كنيم همانطور كه نبايد در ابراز شادي آنچه از نيكي و خيري كه به ما مي رسد و يا موفقيت و برتري و شهرت و مقامي كه به دست مي آوريم زياده روي كنيم زيرا چيزهايي از اين قبيل تنها در علم خداوند متعال و در گروي خداست اوست ( ما احساب من مصيبه في الارض و لا في انفسكم الا في كتاب من قبل ان نبراها ان ذالك علي الله يسير لكيلا تاسوا علي ما فاتكم لا تفرحوا بما اتكم و الله لا يحب كل مختال فخور )
هر رنج و مصيبتي در زمين ( از قعطي ، آفت و فقر و ستم يا از نفس خويش چون ترس و غم و درد ) به شما رسد همه در كتاب ( لوح محفوظ ما ) پيش از آنكه كه در دنيا ايجاد كنيم ثبت است و خلق آن بر خدا آسان است ( اين را بدانيد ) تا هرگز بر آن چه از دست شما رود دلتنگ نشويد و به آنچه به شما مي رسد دلشاد نگرديد و خدا دوستدار هيچ خودستايي نيست به طور كلي خداوند سبحان ما را به كنترل انفعالات خود و حكومت و تسلط بر آنها سفارش مي كند ايمان راستين به خدا و پيروي از سنت او كه در قرآن ترسيم فرموده و پيامبر اكرم ( ص) آن را بر ايمان بيان كرده است آنچنان اراده و عزم و نيرومندي به ما مي دهد كه بتوانيم به انفعالات خود حكومت و سيطره داشته باشيم در قرآن آيات بسياري آمده كه روشن مي كند ايمان در خدا همچون سپري در مقابل ترس است و اصولا مرض ترس را مطالعه مي كند .
تفكر از ديدگاه قرآن :
انسان به دو وظيفه ادراك حسي با حيوان اشتراك دارد اما از نظر داشتن عقل كه خدا به او عطا كرده است و قدرت انديشيدن كه او را بر نگرش و تحقيق در اشيا و حوادث توانا مي كند از جزئيات به كليات مي رساند و قدرت استباط نتايج را به او مي دهد از حيوان متمايز مي شود همين قدرت تفكر انسان است كه او را شايسته ي مكلف شدن به انجام عبادت ها و تحمل مسئوليت اختيار واراده قرار داده و در نتيجه او را سزاوار احراز مقام جانشيني خدا در روي زمين گردانيده است اطلاعاتي كه كودك در نخستين مرحله ي زندگي از طريق ادراك حسي كسب مي كند ماده اوليه اي را تشكيل مي دهد كه بعدها در جريان تفكرش از آن كمك مي گيرد زيرا او در آينده ي آن اطلاعات را به ذهنش باز مي گرداند و در قصور مي آورد و برخي را در كنار برخي ديگر قرار مي دهد و با روش جديد طوري تنظيمشان مي كند كه در اكتشاف اطلاعات تازه به او كمك مي نمايد و اين اطلاعات تازه را كه انسان در جريان تفكر و انديشيدن به دست مي آورد به يگانگي اطلاعات سابقش مي افزايد و انسان همواره به كار تنظيم اطلاعات قديمي و اكتشاف اطلاعات و حقايق تازه مي پردازد و اين در واقع پايه و اساس تكامل تحقيق علمي در حلال قرون مختلف تاريخ و همچنين علت پيشرفت مداومي است كه در علوم نظري - تطبيقي به وجود مي آيد خداوند متعال انسان را به تفكر در هستي نگرش در پديده هاي مختلف آن و دقت و تامل در شگفتيهاي آفرينش و استحكام نظام هستي تشويق كرده است همان طور كه به تحصيل علم و شناخت سنتها و قوانين الهي در تمام صحنه هاي مختلف علوم ترغيب كرده است و ما اين دعوت به مشاهده و تفكر و بررسي و تجليل علم او در موارد متعددي در قرآن كريم مي بينيم : ( قل سيروا في الارض فانظروا كيف بدالخلق …… )
اي رسول بگو به مردم كه در زمين سير كنيد و ببينيد كه خدا چگونه نخست خلق را ايجاد كرده است ( سوره عنكبوت آيه 20 )
مراحل تفكر در حل مشكلات :
انسان در زندگي به مشكلات زيادي بر مي خورد كه نياز به حل آنها دارد و اصولا هر سوالي كه انسان با خود مطرح مي كند و جوابش را نمي داند خود مشكلي به شمار مي رود معمولا انسان در زندگي با موضعگيري هاي زيادي مواجه مي شود كه به مشكل به حساب مي آيند و اين در وقتي است كه او هدفي مشخص دارد و براي تحقيق آن تلاش مي كند اما راهي را كه به تحقق هدفش باشد نمي شناسد يا موانعي وجود دارد كه او را از رسيدن به هدف باز مي دارد وقتي انسان درباره ي راه حلي براي مشكلي كه برايش پيش مي آيد مي انديشد معمولا همان مراحل مشخص را پشت سر مي گذارد كه روان شناسان به بررسي و تحليل آن پرداخته اند ما مي توانيم مراحل تفكر را جهت حل مشكلات در موضوعات زير خلاصه كنيم :
1- احساس وجود مشكل
2- جمع آوري مدارك پيرامون موضوع ( مشكل )
3 - فرضيه سازي 4
...