نام فایل : ساختار-نظام-قدرت-منطقه-اي-در-آفريقا-13-ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 0

حجم : 294 کیلوبایت

Top of Form
ساختار نظام قدرت منطقه اي در آفريقا
چكيده :
شناخت و تعيين كشورهاي كانوني و پيراموني در مناطق مختلف جغرافيايي كمك شاياني براي بررسي و آگاهي از ساختار نظام قدرت منطقه اي مي كند. براي شناخت اينگونه كشورها نياز به رده بندي بر اساس قدرت ملّي آنها مي باشد. با تعيين سطح و وزن ژئوپليتيكي هر يك از كشورها مي توان سطوح قدرت ملّي آنها را مورد سنجش قرار داد. سنجش قدرت ملّي كشورها مستلزم ارزيابي و محاسبه مؤلّفه ها و عوامل مختلف اقتصادي، اجتماعي، سياسي، سرزميني، نظامي، فرهنگي و علمي كشورها مي باشد كه محاسبه مجموع امتيازات عوامل مذكور نشانگر ميزان و سطح قدرت ملّي و تعيين جايگاه آنها در ميان كشورها و در سطح منطقه اي و قاره اي مي باشد. شناخت و درك اهميت قاره آفريقا در ابعاد مختلف اقتصادي، سياسي، سرزميني و ..... در بدو ورود به هزاره سوّم و بذل توجّه به كشورهاي محوري و قطب آن، كمك مؤثّري در تدوين برنامه هاي كارآمد در زمينه هاي مختلف هر يك از كشورها از جمله جمهوري اسلامي ايران نموده و ميزان موفّقيت، صرفه جويي در وقت و هزينه ها و رسيدن به اهداف را محقق خواهد نمود. مقاله حاضر ضمن برشماري پتانسيلها و عوامل مهم ژئوپليتيكي تأثيرگذار در جايگاه هر يك از كشورها، سعي در شناخت كشورهاي مهم و مؤثّر در سطوح منطقه اي و قاره اي آفريقا دارد.
واژگان كليدي:

ژئوپليتيك – آفريفا – قدرت منطقه اي – روابط بين الملل – نظام قدرت

مقدمه:

قاره آفريقا با دارا بودن 54 كشور با ويژگيهاي متفاوت اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، طبيـعي و غيـره نمونه هاي بارز و پيچيده اي از رقابتها، كنشها و واكنشها، جستجوي ايفاي نقش محلي، منطقه اي و قاره اي توسط كشورها را در ميان قاره هاي جهان ارائه مي دهد. اگر چه ريشه ها و ردپاهاي اين مسائل را به خوبي مي توان در دوران استعمار و آثار و عملكرد آن در قاره فوق يافت ولي درك اهمّيت قاره آفريقا از سوي قدرتها و ساير كشورهاي جهان و به تبع آن علاقه مندي به برقراري روابط و بهره مندي هرچه بيشتر از مزايا و پتانسيلهاي مختلف آفريقا از سوي آنها، تلاش كشورهاي مختلف قاره براي كسب هرچه بيشتر قدرت در سطوح مختلف را سبب گشته و خود بر پيچيدگي و وخامت اين رقابتها مي افزايد. بطوري كه ميزان كسب قدرت و افزايش وزن و منزلت ژئوپليتيكي كشورها، اقتدار، تأثير گذاري، منافع بيشتر و گسترش حوزه نفوذ در ابعاد مختلف اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي و در مقياسهاي منطقه اي و قاره اي براي آنها در بر خواهد داشت. از سوي ديگر براي كشورهاي ساير قاره ها كه در پي تنظيم و بسط روابط با كشور هاي آفريقا بوده و بخش عمده اي از منافع ملّي خود را در اين قاره مي جويند با مسئله و مشكل اولويت بندي و درجه بندي اين كشورها در سياست خارجي خود مواجه مي باشند. از آنجا كه عنصر قدرت در كيفيت شكل دهي به تعاملات دولتها در جهان كنوني بويژه در قاره آفريقا نقش عمده اي را ايفا مي كند، مقاله حاضر در پي شناخت ساختار نظام قدرت منطقه اي در آفريقا مي باشد.

با روي آوري و اقبال كشورهاي مختلف جهان براي شكل دادن به نظامهاي منطقه اي، مفاهيم، ديدگاهها و الگوهايي درباره نحوه شكل گيري قدرت در اين نظامها مطرح گرديده است. اگرچه كيفيات رفتاري و نحوه تعاملات آنها با يكديگر از اهمّيت قابل توجّه اي برخوردار است امّا تعيين و سطح بندي قدرتهاي درجه 1، درجه 2 و ..... منطقه اي خود كمك شاياني به بررسي ديدگاهها و الگوهاي فوق مي نمايد. روش تعيين و سطح بندي قدرتهاي منطقه، مستلزم شناخت كشورهاي كانوني و پيراموني مي باشد. براي شناخت سطوح قدرت كشورها در يك رابطه سلسله مراتبي، سنجش وزن ژئوپليتيكي و قدرت ملّي آنها ضروري است. دولتي كه بيشترين وزن را داشته باشد قدرت تراز اوّل منطقه محسوب مي شود كه در جايگاه رهبري و كنترل منطقه اي قرار گرفته و در امور منطقه اعمال نفوذ مي كند. سطوح پايين تر قدرت جانب احتياط را رعايت كرده و با توجّه به اين واقعيت روابط خود را با او تنظيم مي كنند.(حافظ نيا، كاوياني، 1383 : 81).
اگر چه در خصوص موضوع تحقيق نظريه ها و تئوريهاي مستقل و مستقيمي ارائه نگرديده است ولي به لحاظ ساختاري و پايه اي، چهارچوبهاي نظري و تئوريكي متعدد و مستدلي در ارتباط با سلسله مراتب قدرت، حوزه هاي نفوذ، مركز و پيرامون و
…

.. وجود دارد كه مي توان به موارد زير اشاره كرد:

فردريك راتزل(1904- 1844) به نقش دو عامل وسعت و موقعيت كشورها در سياست و قدرت آنها پرداخته و براي رشد فضاي كشورها قوانين وضوابطي را مطرح كرد كه به قوانين هفتگانه معروفند.(حافظ نيا، 1379 :229)
سائل بي كوهن، جغرافيدان معاصر آمريكايي، نظريه سيستم ژئوپليتيك جهاني را در دو بعد توزيع قدرت و ساختار فضايي ارائه داد و سيستم ژئوپليتيك جهاني را بر پايه موقعيت و قدرت كشورها درنظام جهاني تبيين كرد. وي عواملي را كه بر قدرت و نقش هر يك از اجزاء سيستم، نظير دولتها و كشورها، تاثير مي گذارند، اينگونه بر مي شمارد:

1- عوامل و تحولات داخلي، نظير ساخت سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و فن آوري.

2- عوامل خارجي، تجارت خارجي، روابط سياسي، پايگاههاي نظامي، هم پيمانان خارجي، مسئله مهاجرت و
…
...